Chương V – BĀLAVAGGA - (Phẩm Kẻ Ngu)

60.

Người mất ngủ thấy đêm dài

Đường xa nặng trĩu đôi vai lữ hành

Ngu nhân chẳng thấy pháp lành

Luân hồi nào biết mối manh nẻo về.

  (Viên Minh)

 Người mất ngủ, đêm dài ôi!

 Lữ khách mệt mỏi, xa xôi dặm trình

 Kẻ mê si, lắm vô minh

Luân hồi ngút mắt, khổ sinh nghìn trùng!

Dīghā jāgarato ratti

dīghaṃ santassa yojanaṃ,

dīgho bālānaṃ saṃsāro

saddhammaṃ avijānataṃ.

­œ

61.

Xa xôi thiên lý lữ trình

Không gặp thân hữu bằng mình hoặc hơn

Thà rằng vững bước cô đơn

Chẳng nên kết bạn với phường ngu si!

Carañce nādhigaccheyya

seyyaṃ sadisamattano,

ekacariyaṃ daḷhaṃ kayirā

na’tthi bāle sahāyatā.

­œ

62.

“Con tôi, tài sản của tôi”!

Đó là ưu não của người cuồng si

Trong “ta”, “ta” ấy có gì?

Tài sản, con cái - khác chi mộng trường!

Puttā matthi dhanammatthi

iti bālo vihaññati,

attā hi attano natthi

kuto puttā kuto dhanaṃ.

­œ

63.

Người ngu xin hãy biết mình!

Thà rằng như vậy, thông minh mấy phần

Ngu si lại tưởng trí nhân

Với kẻ như vậy, vạn lần chí ngu!

Yo bālo mannati bālyaṃ

paṇḍito vāpi tena so,

bālo ca paṇḍitamānī

sa ve bālo’ti vuccati.

­œ

64.

Người ngu, cho dẫu trọn đời

Sống gần trí giả, uổng lời cao siêu

Không hành chánh pháp nửa điều

Muỗng canh nào biết trong niêu vị gì?!

Yāvajīvampi ce bālo

paṇḍitaṃ payirupāsati,

na so dhammaṃ vijānāti

dabbī sūparasaṃ yathā.

­œ

65.

Phút giây thân cận đại hiền

Với người hữu trí là duyên vạn đời

Thấy ngay chánh pháp tuyệt vời

Lưỡi kia nếm thưởng biết nồi canh ngon!

Muhuttamapi ce viññū

paṇḍitaṃ payirupāsati,

khippaṃ dhammaṃ vijānāti

jivhā sūparasaṃ yathā.

­œ

66.

Ơi người thiểu trí đại ngu!

Lại xem “tự ngã” kẻ thù khốn thay!

Trở đi, lộn lại cõi này,

Mãi tạo ác nghiệp, khổ rày ai mang?!

Caranti bālā dummedhā

amitteneva attanā,

karontā pāpakaṃ kammaṃ

yaṃ hoti kaṭukapphalaṃ.

­œ

67.

Ác nghiệp là nghiệp chẳng lành

Ăn năn, hối quá phát sanh lòng người

Đến khi quả dữ chín muồi

Lệ tuôn đầy mặt, lạy trời khóc mưa!

Na taṃ kammaṃ kataṃ sādhu

yaṃ katvā anutappati,

yassa assumukho rodaṃ

vipākaṃ paṭisevati.

­œ

68.

Thiện nghiệp là nghiệp tốt lành

Thỏa thích, mát mẻ phát sanh lòng người

Đến khi lạc báo chín muồi

Thọ hưởng phước quả, nói cười hân hoan!

Tañca kammaṃ kataṃ sādhu

yaṃ katvā nānutappati,

yassa patīto sumano

vipākaṃ paṭisevati.

­œ

69.

Ác hạnh như mật, như đường!

Người ngu nghĩ vậy, quả thường chưa sanh

Đến khi ác báo rành rành

Than Trời, trách Phật, khổ thành khổ hơn!

Madhu’vā maññati bālo

yāva pāpaṃ na paccati,

yadā ca paccati pāpaṃ

bālo dukkhaṃ nigacchati.

­œ

70.

Người ngu, ép xác, đặt bày

Liếm ăn đầu cỏ dính rây chút gì

Phép tu khổ hạnh sao bì

Một phần mười sáu liễu tri pháp hành!

Māse māse kusaggena

bālo bhuñjeyya bhojanaṃ,

na so saṅkhātadhammānaṃ

kalaṃ agghati soḷasiṃ.

­œ

71.

Ác hạnh không tạo quả ngay

Như sữa tươi mới, sớm ngày chưa đông

Nghiệp kia theo kẻ cuồng ngông

Dưới tro âm ỉ than hồng, biết chăng?

Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ

sajju khīraṃva muccati,

ḍahantaṃ bālamanveti

Bhasmacchanno va pāvako.

­œ

72.

Người ngu sa đọa tâm hồn

Tri thức hái lượm, cúi luồn công danh

Đầu to bửa nát tan tành

Hoa hương úa rã, cây cành thảm thương!

Trong sự sụp đổ của mình

Hái thâu kiến thức, góp danh vọng đời

Người ngu đâu biết, than ôi!

Chính chúng bửa nát bể hai cái đầu!

Yāvadeva anatthāya

ñattaṃ bālassa jāyati,

hanti bālassa sukkaṃsaṃ

muddhamassa vipātayaṃ.

­œ

73.

Người ngu cuồng vọng tiếng tăm

Muốn ngồi trên trước Chư Tăng Thánh, phàm

Quyền uy tu viện cao sang

Muốn người đưa đón kiệu vàng, lọng hoa!

Asantaṃ bhāvanamiccheyya

purekkhārañ ca bhikkhusu,

āvāsesu ca issariyaṃ

pūjā parakulesu ca.

­œ

74.

Người ngu bản ngã phô trương

Cướp công đồng đạo, nêu gương mình làm

Ưa sai, ưa lệnh rắp hàng

Mạn cuồng tăng thượng, ái tham lũ dòng!

Mameva kata maññantu

gihīpabbajitā ubho,

amevātivasā assu

kiccākiccesu kismici,

Iti bālassa saṅkappo

icchā māno ca vaḍḍhati.

­œ

75.

Con đường lợi lộc trần gian

Con đường vô dục, Niết-bàn khác nhau

Sa-môn say đắm, dễ đâu!

Khởi tâm nhàm chán, mồi câu xa rời!

Aññā hi lābhūpanisā

aññā nibbānagāminī,

evametaṃ abhiññāya

bhikkhu buddhassa sāvako,

sakkāraṃ nābhinandeyya