2. Phát Triển Hai Kỹ Năng

VIỆN  NGHIÊN CỨU PHẬT HỌC VIỆT NAM
HỢP  TUYỂN LỜI   PHẬT   DẠY
TỪ  KINH TẠNG  PALI 
In The Buddha’s Words
An Anthology of Discourses from the Pali Canon
By
BHIKKHU  BODHI
Wisdom Publications – 2005
Việt dịch : Nguyên Nhật Trần Như Mai
NHÀ XUẤT BẢN HỒNG  ĐỨC 2015

VIII

TU TẬP TÂM
 

2. PHÁT TRIỂN HAI KỸ NĂNG

          (1) Chỉ và Quán ( Định và Tuệ)

          - Này các Tỷ kheo, có hai pháp đưa đến tri kiến như thật. Thế nào là hai ?  Đó là chỉ và quán.

          - Khi chỉ phát triển, hành giả cảm nghiệm được lợi ích gì ? Tâm được tu tập. Khi tâm được tu tập, hành giả cảm nghiệm được lợi ích gì ? Tất cả tham dục được đoạn trừ.(4)

          - Khi quán được phát triển, hành giả giả cảm nghiệm được lợi ích gì ? Trí tuệ được phát triển . Khi trí tuệ được phát triển, hành giả cảm nghiệm được lợi ich gì ? Tất cả vô minh được đoạn trừ . (5)

          - Tâm bị tham dục làm ô nhiễm thì không thể giải thoát; trí tuệ bị vô minh làm ô nhiễm thì không thể phát triển. Như vậy, này các Tỷ-kheo, sự đoạn diệt của tham dục đem lại tâm giải thoát; và sự đoạn diệt của vô minh đem lại  tuệ giải thoát.” (6)

                                                  ( Tăng Chi BKII: iii, 10; I  61)

(2)Bốn Con Đường Đưa Đến Quả A-la-hán

          Tôi nghe như vầy. Một thời, Tôn giả Ānanda đang cư ngụ tại Kosambi , ở tu viện Ghossita. Ở đó, Tôn giả Ananda nói với các Tỷ-kheo như sau:

          -  Này các huynh đệ

          –  Vâng, thưa hiền huynh, các Tỷ-kheo trả lởi.

          Tôn giả Ānanda nói như sau :

          -  Này các huynh đệ, bất cứ vị tăng hay ni nào tuyên bố với tôi là họ đã chứng được quả A-la-hán, tất cả các vị ấy phải đi theo một trong bốn pháp đưa đến giải thoát. Thế nào là bốn ?

           Ở đây, này các huynh đệ, vị Tỷ-kheo phát triển định trước tuệ sau.(7) Trong lúc vị ấy phát triển định trước tuệ sau như vậy, con đường giải thoát khởi lên trong tâm . Giờ đây vị ấy quyết chí thực hành, phát triển và tu tập con đường ấy, và trong lúc làm như vậy, các kiết sử được đoạn trừ và các tùy miên bị loại bỏ.(8)

          Lại nữa, này các huynh đệ, hoặc là vị Tỷ-kheo phát triển tuệ trước định sau.(9) Trong lúc vị ấy phát triển tuệ trước định sau như vậy, con đường giải thoát khởi lên trong tâm . Giờ đây vị ấy quyết chí thực hành, phát triển và tu tập con đường ấy, và trong lúc làm như vậy, các kiết sử được đoạn trừ và các tùy miên bị loại bỏ.

          Hoặc lại nữa, này các huynh đệ, vị Tỷ-kheo phát triển định và tuệ cùng một lượt.(10) Trong lúc vị ấy phát triển định và tuệ cùng một lượt như vậy, con đường giải thoát khởi lên trong tâm . Giờ đây vị ấy quyết chí thực hành, phát triển và tu tập con đường ấy, và trong lúc làm như vậy, các kiết sử được đoạn trừ và các tùy miên bị loại bỏ.”

          Hoặc lại nữa, này các huynh đệ, tâm của vị Tỷ-kheo bị xâm chiếm bởi sự dao động về giáo lý .(11) Nhưng rồi  một thời gian sau nội tâm của vị ấy vững chải, an trú, nhất tâm và định tĩnh; rồi con đường giải thoát khởi lên trong tâm . Giờ đây vị ấy quyết chí thực hành, phát triển và tu tập con đường ấy, và trong lúc làm như vậy, các kiết sử được đoạn trừ và các tùy miên bị loại bỏ.”

            Này các huynh đệ, bất cứ vị tăng hay ni nào tuyên bố với tôi là họ đã chứng được quả A-la-hán, tất cả các vị ấy phải đi theo một trong bốn pháp này để  đạt được giải thoát.”

                                                  ( Tăng Chi BK  4: 170; II 156-57)

          (3)Bốn Hạng Người

          - Này các Tỷ-kheo, có bốn hạng người này được thấy có mặt trong đời. Thế nào là bốn ?

           Ở đây, này các Tỷ-kheo, có người chứng được định nội tâm nhưng không chứng được tuệ quán cao thượng về các pháp.(12) Có người chứng được tuệ quán cao thượng về các pháp nhưng không chứng được định nội tâm. Lại có hạng người không chứng được định nội tâm và cũng không chứng được tuệ quán cao thượng về các pháp. Và có hạng người khác vừa chứng cả định nội tâm lẫn tuệ quán cao thượng về các pháp.

           Tại đấy, này các Tỷ-kheo, người đã chứng được định nội tâm nhưng không chứng được tuệ quán cao thượng về các pháp phải đi đến gặp người chứng được tuệ quán cao thượng và hỏi như sau : ‘ Thưa hiền giả, các hành cần phải thấy như thế nào ? Các hành cần phải khám phá như thế nào ? Các hành cần phải nhận biết bằng cách quán như thế nào ? ’ (13) Người kia cần trả lời  như đã thấy và hiểu vấn đề như sau : ‘ Các  hành cần được thấy như thế này, chúng cần được khám phá như thế này; chúng cần được nhận biết bằng pháp quán như thế này.’ Sau một thời gian tu tập, người này chứng được cả định nội tâm lẫn tuệ quán cao thượng về các pháp.

           Tại đấy, này các Tỷ-kheo, người đã chứng được tuệ quán cao thượng  về các pháp nhưng không chứng được định nội tâm phải đi đến gặp người chứng được định nội tâm và hỏi như sau: ‘ Thưa hiền giả, làm thế nào để  tâm vững chãi ? Làm thế nào để an trú tâm? Làm thế nào để hợp nhất tâm ? Làm thế nào để định tâm ? ’ Người kia cần trả lời  như đã thấy và hiểu vấn đề như sau: ‘ Tâm cần phải được làm cho vững chãi như thế này, an trú như thế này, hợp nhất như thế này, và định tâm như thế này’. Sau một thời gian tu tập người này chứng được cả định nội tâm lẫn tuệ quán cao thượng về các pháp.

           Tại đấy, này các Tỷ-kheo, người không chứng được định nội tâm và cũng không chứng được tuệ quán cao thượng về các pháp cần đến gặp người đã chứng được cả hai pháp ấy để hỏi như sau : ‘Thưa hiền giả, làm thế nào để  tâm vững chãi ?... ‘ Thưa hiền giả, các hành cần phải thấy như thế nào ?... Người kia cần trả lời như đã thấy và hiểu vấn đề như sau: ‘ Tâm cần phải được làm cho vững chãi như thế này… Các  hành cần được thấy như thế này…’ Sau một thời gian tu tập, người này chứng được cả định nội tâm lẫn tuệ quán cao thượng về các pháp.

           Tại đấy, này các Tỷ-kheo, hạng người chứng cả định nội tâm lẫn tuệ quán cao thượng về các pháp cần phải tự mình an trú trong các thiện pháp này và tiếp tục nỗ lực tu tập để tận diệt các phiền não cấu uế.

          ( Tăng Chi BK I- ChX, Phẩm Asura, (94) Thiền Định,tr.731-734 )