Thí Ai, Phước Tối Tôn?

THÍ AI, PHƯỚC TỐI TÔN?
Quảng Tánh

Bố thí, cúng dường để vun bồi phước đức cho tự thân và gia đình là hạnh tu phổ biến của người con Phật. Tuy nhiên, khi chưa đạt đến trình độ bố thí ba-la-mật thì suy ngẫm về việc cúng hoặc thí cái gì, cho ai để gặt hái phước quả nhiều hơn là điều nên làm. Phật tử nên bố thí với tuệ, biết rõ nhân quả của việc mình đang làm thì điều lành đã sinh có thể khiến cho nó ngày càng tăng trưởng.

Nhiều người luôn hướng về Chân đế nên thường nói rằng, bố thí hay cúng dường cần giữ tâm bình đẳng, chẳng nên phân biệt, vượt thoát nhân ngã. Nói như vậy tuy đạt lý nhưng ngặt nỗi, tất cả chúng ta đều ở trong Tục đế với tập tính cố hữu là phân biệt. Không phải loài người mới đưa mọi thứ lên bàn cân mà chư thiên, vua trời Thích-đề-hoàn-nhân cũng từng băn khoăn về việc “Thí ai, phước tối tôn?”.

“Một thời Phật ở thành La-duyệt, trong núi Kỳ-xà-quật cùng chúng Đại Tỳ-kheo năm trăm người. Bấy giờ Thích-đề-hoàn-nhân lúc trời đã về chiều liền đến chỗ Thế Tôn, quỳ lạy rồi ngồi một bên. Bấy giờ Thích-đề-hoàn-nhân liền dùng kệ tụng hỏi nghĩa Như Lai:

Hay thuyết, hay tuyên bố 
Vượt dòng thành vô lậu 
Để qua vực sanh tử 
Nay hỏi nghĩa Cù-đàm. 
Con quán chúng sanh này 
Việc tạo nghiệp phước đức
Tạo các hạnh dường ấy 
Thí ai, phước tối tôn? 
Nay con tại Linh Thứu 
Xin mong giảng nghĩa này 
Biết ý thú của Ngài
Cũng vì người thí nói. 
Bấy giờ Thế Tôn dùng kệ đáp:
Bốn đường tạo phước không
Bốn quả đầy đủ thành 
Các người học được vết
Nên tin phụng pháp này. 
Không dục cũng không giận 
Hết si thành vô lậu 
Vượt hết tất cả vực
Thí kia thành quả lớn. 
Các loại chúng sanh này 
Chỗ tạo nghiệp phước đức 
Tạo hạnh bao nhiêu thứ 
Thí Tăng, được phước nhiều. 
Chúng này độ vô lượng 
Như biển xuất trân bảo 
Thánh chúng cũng như vậy 
Diễn pháp tuệ quang minh. 
Cù-đàm chỗ lành kia 
Người hay thí chúng Tăng 
Được phước không thể kể 
Bậc tối thắng đã nói.

Khi Thích-đề-hoàn-nhân nghe Phật dạy xong, quỳ lạy Phật rồi lui ra.

Bấy giờ Thích-đề-hoàn-nhân nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm”.

(Kinh Tăng nhất A-hàm, tập I, phẩm13.Lợi dưỡng, 
VNCPHVN ấn hành, 1997, tr.176)

Thế Tôn khẳng định, cúng dường cho các bậc Thánh “bốn quả đầy đủ” (Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán), bố thí cho những ai hết sạch căn bản phiền não tham lam, sân hận và si mê thì được phước vô lượng. Điều này không khó hiểu và thật dễ dàng chấp nhận, cái khó là biết ai Thánh ai phàm. 

Mặt khác, ngoài cá nhân là những bậc Thánh, thì tập thể chúng Tăng (Sangha) là ruộng phước tối thắng để chúng ta gieo trồng phước đức. “Người hay thí chúng Tăng/Được phước không thể kể”. Chúng Tăng (Tăng-già) đúng nghĩa là hội chúng xuất gia từ bốn người trở lên, sống hòa hợp và thanh tịnh. Đó là về mặt tự lợi. Đối với lợi tha thì Tăng-già phải “Diễn pháp tuệ quang minh” dấn thân hoằng pháp lợi sinh. Một chúng Tăng lý tưởng như thế ngày càng trở nên khó tìm, dù số lượng người xuất gia không phải ít.