|
BÀI THƠ HỮU CÚ VÔ CÚ CỦA TRẦN NHÂN TÔNG Nguyễn Lương Vỵ
Trần Nhân Tông đã sáng lập Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, lấy pháp hiệu là Đầu Đà Hoàng Giác Điều Ngự. Ông được sử sách ca ngợi là một trong những vị vua anh minh nhất trong lịch sử Việt Nam, có vai trò lãnh đạo quan trọng trong cuộc chiến tranh chống Nguyên-Mông lần thứ 2 và thứ 3. (Nguồn tham khảo: Vikipedia.org)
Bài thơ chữ Hán của Trần Nhân Tông,“Hữu Cú Vô Cú,” gồm 9 tiểu khúc (mỗi tiểu khúc 4 câu,) ngôn ngữ rất giản dị nhưng rất hàm súc, trí tuệ và đầy tính ẩn dụ về tánh Không của Phật pháp. Tánh Không (Sunyàta) không phải là một khái niệm đối lập với Có, mà Không ở đây là thực tánh của vạn pháp. Tánh Không hoàn toàn không phải là chủ nghĩa hư vô theo khái niệm của triết học Tây Phương; nó vốn vượt lên mọi chấp trước, phân biệt giữa hữu-vô, sanh-diệt, thường-đoạn, khứ-lai,… vượt lên tất cả mọi phạm trù nhị nguyên luận. Do đó, mọi khái niệm về tánh Không ở đây đòi hỏi một sự thể nhập trực tiếp vào bên trong thế giới thực tại sau khi mọi ý niệm tự ngã được buông bỏ. Như thế, khi con người còn đầy ắp những tập khí, cảm thụ, suy nghiệm, những khát vọng, mong cầu được thiết lập trên cơ sở của ý niệm về tự ngã, thì sự bàn bạc, luận giải về tánh Không đều sai lầm, chưa liễu ngộ được bản chất của tánh Không, vốn là Thực-Tại-Hiện-Tiền rất vi diệu của vạn pháp. Tự biết mình sở học, sở kiến, sở tri còn thô lậu, nhưng với tấm lòng thành tri ân bậc tiền bối, với nỗ lực cầu học, xin mạnh dạn giới thiệu bản chuyển dịch thơ Việt ngữ dưới đây. Kính mong các bậc cao minh góp ý, chỉ giáo thêm.
Trân trọng, Nguyễn Lương Vỵ
|
Gửi ý kiến của bạn
Thông thường, nhắc đến các vị Thiền sư đời Trần, chúng ta vẫn chỉ nghe nhắc đến Trần Thái Tông, Huệ Trung thượng sĩ, Trần Nhân Tông, Pháp Loa và Huyền Quang. Trần Thái Tông là tác giả Khóa Hư Lục, bản văn Thiền đồ sộ nhất đời Trần. Huệ Trung thượng sĩ là tác giả Thượng sĩ ngữ lục, bản văn Thiền đã biểu lộ một trí huệ sắc bén, một phong cách phóng khoái không thua gì những ngữ lục của các thiền sư nổi tiếng Trung Hoa.
Truyện Kiều là tác phẩm thơ nổi tiếng nhất của nền Thi ca Việt Nam. Người trẻ nào trong thời gian học Trung học cũng có dịp được nghe về truyện Kiều và học một ít về truyện Kiều. Nhưng vì truyện Kiều là một tác phẩm cổ điển và lại có nhiều điển tích cho nên đối với người trẻ, thưởng thức hết được cái hay của truyện Kiều là một chuyện không dễ.
Trăng hạ huyền chếch trên đầu ngọn thông cuối đường. Một mình giữa đêm. Trụ đèn kiên nhẫn đứng thẳng và im lặng; bên cạnh cây bạch đàn cao ngất đang lao xao trước gió. Đèn vàng lay lắt tỏa bóng trong màn sương. Màu bông giấy đỏ rực dưới nắng mai, giờ trở nên tím sẫm.
Sau khi đại phá quân Nam Hán tại sông Bạch Đằng năm 938 thì năm 939, Ngô Quyền lên ngôi vua, chấm dứt 1000 năm lệ thuộc, đem lại nền độc lập tự chủ cho dân tộc. Ông ở ngôi được 6 năm, đến năm 949 thì mất. Và sau đó là loạn lạc kéo dài, đến năm 965 thì nhà Ngô sụp đổ. Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh dẹp yên 12 sứ quân, lập nên nhà Đinh – Đinh Tiên Hoàng - đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư.
Phóng cuồng ngâm: Từ trước đến nay, chữ “cuồng” này người ta thường hiểu là ngông, là cuồng, là điên. Đấy là hiểu theo nghĩa đen. Khá hơn chút nữa – đa phần bản dịch – đều nói cuồng là cuồng nhiệt, ý khí mạnh mẽ. Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Lý Việt Dũng trong ‘Tuệ Trung Thượng Sĩ ngữ lục dịch giải’ - đã nói về cái cuồng theo nghĩa như thế này, đáng cho chúng ta suy gẫm:
Tuệ Trung Thượng Sĩ đã tiếp thu được mọi nguyên lý sâu xa, vi diệu nhất của Thiền học từ sư phụ Tiêu Diêu, rồi truyền dạy lại cho Trần Nhân Tông, đệ nhất tổ phái Thiền học Trúc Lâm Yên Tử. Chính vì thế Tuệ Trung Thượng Sĩ được coi là người tiên phong của phái Thiền học Trúc Lâm Yên Tử.
Thiền sư là người ra đi không để lại dấu vết, chính điều đó nói lên tinh thần thiền tông ( bất lập văn tự ), khiêm hạ, ẩn danh, vô ngã.
Copyright © 2024 dieungu.org All rights reserved 
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D239679676.-%3B)