Thiên Thai Tông
Trí Khải Đại Sư
TỊNH ĐỘ THẬP NGHI LUẬN
Bảy Trăm Câu Kệ Tụng
Từ Hoa biên soạn
Vấn
Đại
bi làm đạo nghiệp
Hằng
sa Phật xưa nay
Hoa
tâm Bồ tát trổ
Hẳn
sinh ba cõi nầy.
Ngại
chi đời ác trược
Ba
đường dữ vào ra
Nay
cầu sinh cõi tịnh
Sao
gọi rằng lợi tha ?
Đáp
Nầy
đại phu nên biết
Bồ
tát ví mầm xanh
Tạm
nói rằng hai tướng
Kết
quả chứng vô sanh
Lại
có hàng Bồ tát
Cánh
khép ươm tà hoa
Vô
sinh chưa chứng đươc
Thường
kề cận Phật Đà
Bậc
chứng vô sinh nhẫn
Nếu
lìa bỏ chúng sinh
Cầu
đất lành chim đậu
Lời
trách chẳng vô tình.
Ví
như hàng Bồ tát
Sơ
phát tâm Bồ đề
Đại
Trí Độ thường nói
Phàm
phu nghiệp nặng nề.
Khá
biết bởi vì sao?
Ác
nghiệp chốn trần lao
Lẫy
lừng và cùng khắp
Non
thẳm mấy tầng cao
Nhẫn
lực chưa thành tựu
Cho
dù với đại bi
Như
chim non cánh mỏng
Trời
rộng dễ gì bay
Tự
pháp ắt sinh tâm
Vô
minh tùy cảnh chuyển
Danh
sắc khéo buộc ràng
Biết
đâu là giả huyễn
Tự
cứu cũng chẳng xong
Cảnh
xấu ác đầy dẫy
Chánh
nhân đà khó gặp
Phật
đạo dễ gì thấy
Trì
giới và bố thí
Do
nhân gieo đời xưa
Thọ
sinh hàng quyền quý
Tham
đắm mấy cho vừa
Ví
gặp thiện tri thức
Chánh
lý nghịch tà tâm
Nghĩa
sâu trái lòng cạn
Tịnh
hạnh ngược tham sân
Thân
sinh thì thân diệt
Tam
đồ lại thọ thân
Trải
hằng vô lượng kiếp
Sinh
làm kẻ cô bần
Chuyển
xoay đà mấy thuở
Luân
lạc một tâm nầy
Xưa
nay nào có khác
Nan-hành-đạo
vậy thay.
Thành
Xá Ly ngày xưa
Lời
kinh Duy Ma Cật
{Chẳng
tự cứu lấy mình
Há
cứu người mà được ?}
Đại
Trí Độ lại nói
Ví
có hai người kia
Người
thân bị nước cuốn
Muốn
cứu dưới dòng gieo
Biết
đâu là đáy vực
Biết
đâu sức cuồng lưu
Cứu
nhau đà chẳng được
Thác
lũ cánh bèo trôi
Còn
lại một người trí
Thả
bè xuôi dòng xanh
Cứu
lấy người chẳng khó
Ví
Bồ tát vô sanh
Lại
ví như trẻ thơ
Chớ
rời xa bóng mẹ
Lại
ví như chim non
Nhảy
chuyền trên nhánh lá
Phàm
phu cũng chẳng khác
Tâm
niệm A Di Đà
Đến
khi thanh tịnh nghiệp
Chứng
được quả vô sinh
Bấy
giờ nương Pháp nhẫn
Dong
thuyền giữa biển khơi
Mặc
tình muôn lớp sóng
Mặc
thế sự đổi dời
Bậc
bi tâm hành giả
Muốn
vào biển trầm luân
Nên
cầu sinh đất tịnh
Dị-hành-đạo
gọi chung.
II
Vấn
Thể
vạn pháp vốn Không
Xưa
nay thường vắng lặng
Bồ
tát bỏ Sa Bà
Lại
cầu nơi Cực Lạc
Như
kinh thường nói rằng
Nay
muốn cầu tịnh độ
Trước
phải tịnh tâm mình
Tâm
tịnh tức độ tịnh
Như
lời kinh mà suy
Ngôn
hạnh chẳng đồng nhất
Bỏ
đây cầu nơi kia
Lý
nào là lý Phật ?
Đáp
Phân
hai nghĩa rõ ràng
Tổng-đáp
và Biệt-đáp
Bỏ
đây cầu nơi kia
Cho
rằng chẳng bình đẳng
Lại
như ông, chấp đây
Bỏ
cầu sinh tịnh giới
Há
chẳng lại là người
Bỏ
kia cầu đây thôi
Nếu
nói chẳng đây, kia
Nầy
đại phu phải biết
Ông
lại chính là người
Mắc
phải lỗi đoạn diệt.
Dòng
Kim Cang Bát Nhã
Phật
thuyết trên đài hoa
{Tu
Bồ Đề nên rõ
Tướng
vạn pháp một thừa
Chớ
nên nói lời rằng
Người
phát tâm vô thượng
Nơi
đó, chính là người
Đoạn
diệt tất cả tướng
Khá
biết bởi vì sao?
Người
phát tâm vô thượng
Tánh,
Tướng chẳng rời nhau
Há
nói tướng đoạn diệt.}
Lại
như phần biệt-đáp
Nói
đến lý vô sinh
Cùng
như về tánh tịnh
Tôi
vì ông minh bạch
Vô
sinh tức bất sinh
Bất
sinh thì bất diệt
Do
giả hợp tựu thành
Chính
vì không tự tánh
Chẳng
từ đâu mà lại
Nên
gọi là bất sinh
Đại
phu- ông phải biết
Sóng
vỡ- một dòng xanh.
Sao
gọi là bất diệt ?
Bởi
chẳng đi về đâu
Đại
phu- ông phải biết
Bàng
bạc mây trên đầu.
Vô
sinh hoặc vô diệt
Vẫn
không ngoài các pháp
Đó
chính thực chân như
Chân
như trong vạn pháp.
Chẳng
cầu sinh tịnh độ
Hoặc
chẳng muốn Di Đà
Vô
sinh nào nghĩa ấy
Chấp
một- chẳng lìa xa.
Xưa
kia Ngài Long Thọ
Dùng
Trung Quán hiển khai
Lời
xưa đâu đấy tỏ
Sấp,
ngữa một bàn tay.
{Các
pháp nhân duyên sinh
Ta
nói chính là Không
Đó
gọi là giả danh
Cũng
là nghĩa Trung Đạo}
Các
pháp chẳng tự sinh
Chẳng
nơi khác mà sinh
Chẳng
cộng, chẳng vô nhân
Nên
gọi là vô sinh.}
Kinh
Duy Ma lại nói:
{Quốc
độ và hữu tình
Biết
tánh Không các cõi
Thường
tu- dạy quần sinh}.
Ví
người xây cung thất
Muốn
trụ giữa hư không
Chẳng
chống trời, dựa đất
Tất
không thể nên công .
Thực
tướng của các pháp
Tùy
căn tánh chúng sanh
Chư
Phật dùng Nhị Đế
Không
hoại diệt giả hình.
Vậy
mới hay kẻ trí
Tịnh
độ cầu vãng sinh
Biết
Không vốn thể tánh
Đó
thực chân vô sinh.
Tâm
tịnh cõi Phật tịnh
Mới
chính thực nghĩa nầy
Kẻ
ngu si vọng chấp
Ngàn
dặm dấu bèo, mây.
Nghe
sinh, liền chấp sinh
Nghe
vô sinh, lại chấp
Vô
sinh là chẳng sinh
Không
chỗ nơi hội nhập.
Tâm
mê nào thấy được
Sinh
chính thực vô sinh
Cả
hai nào ngăn ngại
Khác
chi bóng theo hình
Trí
khởi sinh tranh chấp
Tâm
ưa thích thị phi
Khinh
người cầu Cực Lạc
Bởi
chấp đến, chấp đi.
Kẻ
tội nhân báng Pháp
Đã
chính thực mê lầm
Hàng
tà kiến ngoại đạo
Cách
Phật đến muôn trùng.
III
Vấn
Pháp
tánh cùng công đức
Cõi
Phật khắp mười phương
Bình
đẳng nào sai khác
Sao
chỉ cầu một đường ?
Đáp
Đúng
như lời ông nói
Mười
phương Phật đủ đầy
Kẻ
độn căn, thiểu trí
Cần
buộc tâm cõi nầy.
Muốn
tựu thành tam muội
Tâm
niệm một hồng danh
Tâm
chuyên vào một cảnh
Nhất-tướng
tam-muội thành.
Ngài
Phổ Quang Bồ tát
‘Tùy
Nguyện Vãng Sanh Kinh’
Dưới
đài sen tán thán
Đảnh
lễ bạch lời rằng :
{Nơi
nào chẳng tịnh độ
Đâu
chỉ riêng Tây phương ?
Mười
phương cõi nước Phật
Một
màu hoa thanh lương
Bởi
do nhân duyên gì
Thế
Tôn riêng khen ngợi
Cõi
nước A Di Đà
Khuyên
sinh về nước ấy ?}
{Nầy
Phổ Quang Bồ tát
Chúng
sinh cõi Diêm Phù
Tâm
tánh thường mê loạn
Vời
vợi dạ du du.
Nếu
tưởng nhiều quốc độ
Nếu
niệm nhiều Phật danh
Tâm
kia không kiên cố
Tam
muội khó tựu thành.
Công
đức của chư Phật
Đồng
pháp tánh như nhau
Cầu
công đức một Phật
Ngàn
công đức gồm thâu .
Nay
nhất tâm xưng tán
Phật
danh A Di Đà
Không
khác đà xưng tán
Chư
Phật khắp hằng sa .
Sinh
về cõi tịnh độ
A
Di Đà phương Tây
Tức
sinh về tất cả
Cõi
tịnh mười phương nầy .}
Thân
tất cả chư Phật
Cũng
chính một Phật thân
Kinh
Hoa Nghiêm từng nói
Định,
huệ, lực cũng đồng.
Ví
vành trăng tròn sáng
In
bóng khắp sông hồ
Như
bậc vô ngại trí
¬ng
hiện diệu thần cơ
Người
tuệ căn nên biết
Thân
Phật không có hai
{Tâm
niệm một danh Phật
Tức
mười phương Như Lai .}
IV
Vấn
Chúng
sanh tâm trược loạn
Tam
muội khó tựu thành
Mười
phương đồng có Phật
Chẳng
tùy nguyện vãng sinh ?
Đáp
Trí
phàm, tâm thô cạn
Chẳng
nên tự lọc lừa
Vâng
phục lời Phật dạy
Y
pháp tự ngàn xưa
Châu
sa vương lòng giấy
Lá
bối thơm lời kinh
Dòng
hoa từ kim khẩu
{Cực
Lạc cầu vãng sinh.}
A
Di Đà tự thuyết
Diệu
Pháp Liên Hoa Kinh
Hoa
Nghiêm, Vô Lượng Thọ
{Cực
Lạc cầu vãng sinh.}
Hằng
sa chư Phật, Tổ
Tịnh
Độ một cõi nầy
Bốn
mươi tám thệ nguyện
Ánh
sáng nhuộm hồng mây.
Tám
vạn bốn ngàn tướng
Tướng
tướng phóng quang minh
Tỏa
ngời muôn pháp giới
Cảm
¬ng tự nhiên thành.
Phật
mười phương cõi nước
Hiện
tướng lưỡi rộng dài
Chứng
minh lời tự thuyết
Cực
Lạc một trời Tây
A
Di Đà Tôn Phật
Hy
hữu đại nhân duyên
Diêm
Phù Đề cõi ấy
Tạng
kinh báu lưu truyền
Rằng:
{Trong thời mạt tận
Ngọc
điệp khép tờ hoa
Một
trăm năm còn lại
Dòng
kinh A Di Đà}.
V
Vấn
Phước
đức cõi người mỏng
Phiền
não chướng bủa vây
Kho
chứa muôn ác nghiệp
Chưa
vơi lại đổ đầy.
Nước
Cực Lạc trang nghiêm
Vượt
ra ngoài ba cõi
Phàm
tâm tâm dấy động
Tạp
niệm niệm bồi hồi
Nhân
gieo toàn hạt dữ
Trí
cạn trăng lồng mây
Nay
vọng sinh đất tịnh
Điệp
sứ khôn hồi quy.
Đáp
Khéo
biết có hai duyên
Tự
lực và tha lực
Hàng
phàm phu kém phước
Chẳng
thể tự vãng sinh.
Anh
Lạc Kinh từng nói
Trồng
gốc hạnh Bồ Đề
Vun
bồi bằng tín, giới
Bồ
tát pháp chẳng lìa
Trải
qua ba số kiếp
Trụ
vị sơ-phát-tâm
Thập
tín, ba la mật
Vô
lượng hạnh khó làm.
Theo
sau mười ngàn kiếp
Trụ
chánh tâm quang minh
Vào
được chủng-tánh-vị
Vẫn
chưa thể vãng sinh.
Nếu
như có hành giả
Vì
người phát tâm tu
Niệm
Phật Ba La Mật
Cảm
ứng chẳng rời nhau.
‘Thập
Trụ Tỳ Bà Sa ’
Há
đã chẳng từng nói:
Nan
Hành và Dị Hành
Đường
kia chia hai lối.
Chúng
sinh đời ngũ trược
Vô
lượng kiếp đến, đi
Cầu
A-bệ-bạt-trí
Thực
khó được vậy thay!
Phước
chung thì nghiệp chung
Ngoài
tâm cầu Phật, Tổ
Trong
mê ngóng Thánh, Hiền
Làm
loạn Bồ tát pháp.
Hội
ngộ kẻ tà tâm
Cận
kề người thiểu trí
Chút
thắng đức giữ gìn
Dần
dà bị thiêu hủy.
Đơm
hoa và trổ quả
Do
xưa gieo nhân lành
Đắm
chìm trong phước báu
Dễ
lạc mất Phạm hạnh.
Tu
pháp môn tự lợi
Lạc
vào hàng Thanh Văn
Tâm
đại từ khép kín
Vì
mình hơn vì người.
Xa
xa đường vạn dặm
Cách
cách mấy trùng quan
Chân
buông lòng gió bụi
Bằng
bặt dấu quê nhà !.
Thuyền
xuôi theo nước xuôi
Hải
lý vạn trùng dương
Ví
như nương Phật lực
Bốn
bể gió đưa chân
Lại
như nương luân bảo
Xe
vàng của Thánh Vương
Du
hành khắp thiên hạ
Trời
Tây mấy dặm trường.
Cũng
có kẻ luận bàn
Hữu
lậu tánh phàm nhân
Không
thể sinh Phật độ
Không
thể thấy Phật thân
Đại
phu, ông nên biết
Là
vô lậu thiện căn
Niệm
Phật Ba La Mật
Công
đức khó suy lường
Phàm
nhân dù hữu lậu
Nhất
tâm cầu Tây Phương
Hàng
phục được phiền não
Thấy
thô tướng Phật thân
Như
với hàng Bồ tát
Nhất
tâm cầu vãng sinh
Thấy
Phật thân vi diệu
Điều
ấy chẳng còn ngờ .
Tất
cả các cõi Phật
Theo
lời Hoa Nghiêm Kinh
Đều
bình đẳng không khác
Phân
biệt tự tâm sinh.
Vấn
Phàm
nhân sinh tịnh giới
Hận
sân thường phát khởi
Phàm
tánh chẳng rời thân
Sao
gọi vượt ba cõi ?
Đáp
Phàm
nhân sinh đất tịnh
Hội
đủ năm nhân duyên
Phiền
não chẳng phát sinh
Trụ
vị bất thối chuyển.
Vì
bổn nguyện Đại Bi
Tôn
Phật luôn nhiếp trì
Hào
quang như nhật nguyệt
Tăng
trưởng Bồ đề trí.
Rừng
xanh cây nói pháp
Suối
mát thơm lời kinh
Gió
theo mây phù lãng
Chim
hót tiếng hồn nhiên
Âm
thanh làm Phật sự
Sắc
tướng há vô tình
Ngay
giữa lòng vạn vật
Pháp
tánh hiện nguyên hình
Thượng
trí và thượng thiện
Đại
Bồ tát ứng thân
Thần
giao sinh quyến thuộc
Tuyệt
tham độc, mê lầm.
Thọ
mệnh đến nghìn muôn
Đối
duyên rõ cội nguồn
Ngoài
không, thời, lập hạnh
Tiếng
rống động càn khôn.
VII
Vấn
Bậc
Nhất Sanh Bổ Xứ
Ngự
Đâu Suất thiên cung
Giáng
thế thành Phật đạo
Long
Hoa hội tương phùng
Chí
tâm tu thập thiện
Cầu
Đâu Suất sinh thân
Theo
chân Ngài giáng hạ
Chứng
thánh vị tại trần.
Đáp
Công
đức của chư Phật
Đồng
pháp tánh không hai
Như
đoạn trên đã nói
Cõi
tịnh mười phương nầy
Phương
tiện thì có khác
Bởi
Cảm ¬ng song đôi
Nếu
dụng công phân biệt
Phải
hiểu chữ tùy thời
Đâu
Suất là đất Phật
Kinh
Di Lạc Thượng Sinh
{Muốn
thọ sinh nội viện
Chánh
định tam muội thành.}
Lại
tụ nơi Dục Giới
Quần
tiên hội không xa
Có
con Trời phóng dật
Có
thiên nữ vào, ra .
Thích
Ca Mâu Ni Phật
Thuyết
‘Cửu Phẩm Giáo Môn’
Từng
ân cần khuyến nhủ
Cầu
Cực Lạc Tây phương.
Lại
nói về thánh vị
Há
gặp Phật tất thành ?
Đại
phu, ông phải biết
Tự
lực, đạo nan hành.
Ví
như cầu Cực Lạc
Chứng
được quả vô-sinh
Bỏ
sinh từ vô thủy
Biết
sinh diệt nhân duyên.
Xưa
ba vị Bồ tát
Cùng
nguyện thọ sinh thân
Về
cung trời Đâu Suất
Nội
viện kiến Phật ân
Lại
ước hẹn cùng nhau
Nếu
thọ thân Đâu Suất
Đảnh
lễ bậc đại từ
Lập
tức Diêm Phù hiện
Người
quy thiên thứ nhất
Sư
Tử Giác là tên
Lạc
vào cung thần nữ
Đằng
đẳng nhạn trông tin
Khi
Thế Thân thị tịch
Ngài
Vô Trước ân cần
Đâu
Cung nếu thấy Phật
Chớ
quên lòng hẹn lòng.
Ba
năm qua biền biệt
Dõi
mây chiều ngóng trông
Ngài
Thế Thân trở lại
Rừng
thiền gặp cố nhân
Kể
rằng : Cung Đâu Suất
Đảnh
lễ báo Phật ân
Dưới
đài hoa nghe pháp
Cung
kính nhiễu ba vòng.
Nhớ
Diêm Phù đất cũ
Hẹn
cùng ai năm xưa
Tức
thì quay trở bước
Ba
lần lá thay mùa.
Cũng
bởi một ngày đêm
Sánh
bốn trăm năm vậy
Không
gian và thời gian
Tự
tâm mà ứng hiện
VIII
Vấn
Ác
nghiệp tự vô thủy
Do
khó gặp thiện nhân
Nhân
kia trổ quả ấy
Như
lá rụng rừng tùng
Dạy
rằng : H ơi thở cuối
Được
mười niệm chí tâm
Vượt
kiết sử ba cõi
Dường
nghi lý chẳng thông ?
Đáp
Nghiệp
chủng của chúng sinh
Hoặc
ít, nhiều, lành, dữ
Tự
vô thủy đến nay
Mấy
ai người rõ biết
Tín
giả lúc lâm chung
Nếu
gặp thiện tri thức
Thành
tựu mười thiện niệm
Tức
đã sẳn thiện nghiệp.
Nếu
chẳng là thiện duyên
Dễ
chi gặp người hiền
Kể
gì đến thành tựu
Mười
lời nguyện vãng sinh
Cớ
sao lại cho rằng
Ác
nghiệp chốn trầm luân
Nặng
hơn mười thiện nguyện
Nên
chẳng thể vãng sinh ?
Nếu
như luận khinh, trọng
Hoặc
công phu hành trì
Hoặc
thời gian dài, ngắn
Chẳng
đơn thuần vậy thay.
Lược
nói ba nguyên lý
Đối
với kẻ sơ tâm
Tâm,
Duyên, và Quyết Định
Xanh
lá chốn rừng tùng.
Từ
tâm sinh ác nghiệp
Từ
tâm hiện pháp đăng
Bềnh
bồng khuôn lãng nguyệt
Thiện
ác há hai tâm ?
Ví
một gian thạch thất
Đóng
kín cửa nhiều năm
Mở
ra lìa bóng tối
Đối
diện mặt trời hồng.
Gió
yên thì sóng lặng
Tâm
duyên cảnh giới sinh
Bồ
Đ ề Tâm phát khởi
Công
đức diệu âm thinh
Như
người trúng tên độc
Thần
dược cứu được thân
Ác
nghiệp vô số kiếp
Chánh
niệm cứu được tâm
Ly
tâm lìa thể tánh
Hậu
niệm cách chân như
Một
tâm kia bất loạn
Nhất
niệm A Di Đà
Ví
vòng dây thô cứng
Dùng
tay dứt chẳng rời
Vung
Thái A thần kiếm
Ánh
thép đoạn đôi nơi
Ví
củi khô gom góp
Nhiều
năm chất thành gò
Dùng
lửa kia mà đốt
Chẳng
mấy chốc thành tro.
Ví
như người tinh tấn
Tu
tập mười nghiệp lành
Lại
khởi sinh tà kiến
Thối
đọa ngục A Tỳ
Nghiệp
ác từ hư vọng
Là
bóng dáng của tâm
Vẫn
tựu thành lửa dữ
Thiêu
hủy rừng công đức
Huống
chi danh hiệu Phật
Là
diệu pháp, diệu âm
Dấu
son hồng nét mực
Là
dấu ấn Phật tâm.
Lại
như kinh thường nói
Lục
tự A Di Đà
Nếu
chí tâm trì niệm
Nghiệp
dữ phiến mây qua .
Phải
biết bởi vì đâu
Tám
mươi ức ác nghiệp
Biển
rộng hóa cồn dâu
Từ
nhất tâm, nhất niệm.
Lại
xin nhắc lời rằng
Các
học giả xưa nay
Hiểu
lầm mười lời nguyện
Thuộc
về biệt-thời-ý
Mở
lại trang Nhiếp Luận
‘Nếu
chỉ có biệt thời
Thì
thuần là ý Nguyện
Không
có Hạnh sánh đôi .’
‘Lâm
chung liền vãng sinh
Nếu
như nguyện Cực Lạc
Khi
nghe Vô Cấu Phật
Chứng
quả Vô Thượng Giác ‘
Đó
là Tạp-Tập-Luận
Chỉ
nói biệt-thời-nhân
Nên
khéo mà suy đoán
Chớ
vội mà phải lầm.
Thành
tựu mười lời nguyện
Cũng
bởi từ duyên lành
Hội
ngộ thiện tri thức
Tin,
hiểu, chí tâm hành .
Nếu
chỉ do túc nhân
Thì
đã là thiếu sót
Hạt
vùi giữa tuyết băng
Há
dễ đơm hoa được .
IX
Vấn
Rằng
cõi nước Cực Lạc
Cách
xa mười muôn ức
Ngó
biển lại ngó trời
Biết
đâu là nước Phật
Thấy
trong ‘Luận Vãng Sinh ’
Nói
rằng : ‘Kẻ tật nguyền
Nhị
Thừa và người nữ
Không
có nơi đất tịnh.’
Như
lời ấy mà suy
Đã
thấy chỗ cách phân
Kẻ
thiếu căn, yếu đuối
Hàng
Duyên Giác, Thanh Văn
Đáp
Mười
muôn ức cõi nước
Dùng
nhục nhãn mà nhìn
Người
phàm tâm ô trược
Cõi
Phật bóng mây xanh .
Thiện
nghiệp đã thành tựu
An
định trong chánh tâm
Tâm
đó là tâm tịnh
Quy
hướng liền vãng sinh
{Cõi
nước A Di Đà
Cách
đây chẳng phải xa}
Kinh
Quán Vô Lượng Thọ
Muôn
sắc một tờ hoa .
Ví
như người trong mộng
Thân
tuy ở tại sàng
Thấy
đến đi các cõi
Bích
hải tiếp thanh sơn.
Lại
nói không người nữ
Không
có kẻ thiếu căn
Nghĩa
kinh nên tường tận
Thánh
ý chớ xem thường
Xưa
bà Vi Đề Hy
Cùng
năm trăm thị tỳ
Cực
Lạc sẽ vãng sinh
Chính
lời Phật thọ ký .
Lại
nói bậc Nhị Thừa
Pháp
Tạng đại tỳ khiêu
Bốn
mươi tám thệ nguyện
Chưa
từng bỏ một ai .
Người
thọ sinh Cực Lạc
Lìa
tâm chấp tướng thân
Thấy
thực tướng vạn pháp
Vượt
trên quả Thanh Văn .
X
Vấn
Phàm
phu sinh cõi người
Ái
dục là hạt dữ
Cầu
sinh thân cõi tịnh
Lấy
gì làm chủng tử ?
Đáp
Muốn
cầu sinh Cực Lạc
Thứ
nhất, hạnh yễm ly
Thứ
hai là hân nguyện
Làm
chủng tử hồi quy
Thọ
sinh trong cùng khổ
Quanh
quẩn nẻo luân hồi
Cưu
mang thân tật bệnh
Yếu
ớt lại tanh hôi
Kinh
Đại Niết Bàn nói
Ái
thân chỉ kẻ ngu
Duy
có loài La Sát
Chẳng
thấy cảnh ngục tù
Nếu
thực là người trí
Cớ
chi mê đắm thân
Thân
nam hoặc thân nữ
Khối
máu thịt, dãi đàm .
Khi
sinh khởi lòng chấp
Tức
hoại nghĩa chân thân
Dùng
thân như phương tiện
Đoạt
pháp Phật tại trần
Cũng
nên hằng quán chiếu
Bất
tịnh pháp, bảy nhà
Thân
kết từ ái nhiễm
Tinh
huyết của mẹ cha
Thai
bào cung bất tịnh
Tăm
tối và tanh hôi
Lớn
dần trong máu huyết
Tràn
chảy lúc ra đời .
Không
lớp da che đậy
Phèo
phổi ai dám thương
Lúc
sống mà đã vậy
Khi
chết lại sình ương .
Thêm
quán người mới chết
Da
phấn đổi xanh bầm
Thân
cương to nức nẻ
Nước
hôi thúi rỉ thầm .
Vòi
tửa bò lúc nhúc
Chẳng
lâu còn gân, xương
Lửa
thiêu xương ro rút
Trải
nắng sớm mưa chiều .
Thứ hai là hân nguyện
Tâm
thương tưởng chúng sinh
Chứng
Vô Sinh Pháp Nhẫn
Vào
ra cõi hữu tình .
Vãng
Sinh Luận từng thuyết
Bồ
Đề chân phát tâm
Tức
tâm cầu làm Phật
Tức
tâm độ chúng sinh
Ba
pháp chướng Bồ Đề
Thứ
nhất, tâm chấp ngã
Cầu
an vui riêng mình
Người
cầu đạo phải biết .
Khá
nên dùng trí huệ
Xa
lìa tâm chấp thân
Ta,
Người, chung tánh thể
Chia
thân tức cách lòng .
Thứ
hai, dùng bi nguyện
Tiếp
độ kẻ mê tân
Thứ
ba, dùng phương tiện
Mang
đạo pháp đến gần .
Lìa
được ba chướng pháp
Ba
thuận pháp đồng thời
Thanh
tịnh tâm vô nhiễm
Ngã,
Pháp chẳng trong ngoài .
An
tâm là thí pháp
Thường
lạc, Đại Niết Bàn
Cầu
sinh về Tịnh Độ
Tùy
thuận hạnh Bồ Đề .
Lại
quán chân tướng Phật
Rõ
biết chân pháp thân
Tánh
tướng đâu sai khác
Định,
Huệ, Lực chung đồng .
Hoa thơm làm thất bảo
Suối mát đẫm trăng thiêng
Chánh báo và y báo.
(原文‧提要) ( Nguyên văn và Đề yếu )
隋天臺智者大師說 Tùy thiên thai trí giả đại sư thuyết
第一疑 đệ nhất nghi 第二疑 đệ nhị nghi 第三疑 đệ tam nghi 第四疑 đệ tứ nghi 第五疑 đệ ngũ nghi 第六疑 đệ lục nghi 第七疑 đệ yhất nghi 第八疑 đệ bát nghi 第九疑 đệ cửu nghi 第十疑 đệ thập nghi
提要 Đề yếu
第一疑 đệ nhất nghi
問曰:諸佛菩薩以大悲為業,若欲救度眾生,祗應願生三界,於五濁三塗中,救苦眾生.因何求生淨土自安其身?捨離眾生則是無大慈悲,專為自利障菩提道. Vấn viết :Chư Phật Bồ tát dĩ đại bi vi nghiệp , nhược dục cứu độ chúng sanh , chi ứng nguyện sanh tam giới , vu ngũ trọc tam đồ trung , cứu khổ chúng sanh . Nhân hà cầu sanh tịnh thổ tự an kì thân ? xá li chúng sanh tắc thị vô đại từ bi , chuyên vi tự lợi chướng Bồ đề đạo . 答曰:菩薩有二種,一者久修行菩薩道,得無生忍者,實當所責.二者未得已還及初發心凡夫.凡夫菩薩者,要須常不離佛,忍力成就方堪處三界內,於惡世中救苦眾生. Đáp viết : Bồ tát hữu nhị chủng , nhất giả cửu tu hành Bồ tát đạo , đắc vô sanh nhẫn giả , thật đương sở trách . Nhị giả vị đắc dĩ hoàn cập sơ phát tâm phàm phu . phàm phu Bồ tát giả , yếu tu thường bất li Phật , nhẫn lực thành tựu phương kham xử tam giới nội , vu ác thế trung cứu khổ chúng sanh .
故智度論云,具縛凡夫,有大悲心願生惡世,救苦眾生者,無有是處.何以故?惡世界煩惱強,自無忍力心隨境轉,聲色所縛自墮三塗,焉能救眾生? Cố Trí độ luận vân , cụ phược phàm phu , hữu đại bi tâm nguyện sanh ác thế , cứu khổ chúng sanh giả , vô hữu thị xử . hà dĩ cố ? ác thế giới phiền não cường , tự vô nhẫn lực tâm tùy cảnh chuyển , thanh sắc sở phược tự đọa tam đồ , yên năng cứu chúng sanh ?
假令得生人中,聖道難得.或因施戒修福得生人中,得作國王大臣富貴自在.縱遇善知識,不肯信用.貪迷放逸廣造眾罪,乘此惡業一入三塗經無量劫.從地獄出受貧賤身,若不逢善知識還墮地獄.如此輪迴至於今日,人人皆如是.此名難行道也. Giả lệnh đắc sanh nhân trung , thánh đạo nan đắc . hoặc nhân thi giới tu phúc đắc sanh nhân trung , đắc tác quốc vương đại thần phú quý tự tại . Túng ngộ thiện tri thức , bất khẳng tín dụng . Tham mê phóng dật quảng tạo chúng tội , thừa thử ác nghiệp nhất nhập tam đồ kinh vô lượng kiếp . Tòng địa ngục xuất thụ bần tiện thân , nhược bất phùng thiện tri thức hoàn đọa địa ngục . Như thử luân hồi chí vu kim nhật , nhân nhân giai như thị . Thử danh nan hành đạo dã .
故維摩經云,「自疾不能救,而能救諸疾人?」 Cố Duy-ma kinh vân ,「 tự tật bất năng cứu , nhi năng cứu chư tật nhân ?」
又智度論云:譬如二人各有親眷為水所溺,一人情急直入水救,為無方便力故彼此俱沒.一人有方便,往取船筏乘之救接,悉皆得脫水溺之難,新發意菩薩亦復如是,如是未得忍力,不能救眾生.為此常須近佛,得無生忍已,方能救眾生,如得船者. Hựu Trí độ luận vân : thí như nhị nhân các hữu thân quyến vi thủy sở nịch , nhất nhân tình cấp trực nhập thủy cứu , vi vô phương tiện lực cố bỉ thử câu một . Nhất nhân hữu phương tiện , vãng thủ thuyền phiệt thừa chi cứu tiếp , tất giai đắc thoát thủy nịch chi nan , tân phát ý Bồ tát diệc phục như thị , như thị vị đắc nhẫn lực , bất năng cứu chúng sanh . vi thử thường tu cận Phật , đắc vô sanh nhẫn dĩ , phương năng cứu chúng sanh , như đắc thuyền giả .
又論云,譬如嬰兒不得離母,若也離母,或墮坑井渴乳而死.又如鳥子翅羽未成,只得依樹傍枝不能遠去.翅翮成就,方能飛空自在無礙. Hựu luận vân , thí như anh nhi bất đắc li mẫu , nhược dã li mẫu , hoặc đọa khanh tỉnh khát nhũ nhi tử . hựu như điểu tử sí vũ vị thành , chỉ đắc y thụ bàng chi bất năng viễn khứ . sí cách thành tựu , phương năng phi không tự tại vô ngại .
凡夫無力,唯得專念阿彌陀佛使成三昧.以業成故,臨終斂念得生決定不疑.見彌陀佛證無生忍已,還來三界乘無生忍船救苦眾生,廣施佛事任意自在. Phàm phu vô lực , duy đắc chuyên niệm A Di Đà Phật sử thành tam muội . dĩ nghiệp thành cố , lâm chung liễm niệm đắc sanh quyết định bất nghi . kiến Di Đà Phật chứng vô sanh nhẫn dĩ , hoàn lai tam giới thừa vô sanh nhẫn thuyền cứu khổ chúng sanh , quảng thi Phật sự nhâm ý tự tại .
故論云:「遊戲地獄,行者生彼國,得無生忍已,還入生死國,教化地獄救苦眾生.」 Cố luận vân :「 du hí địa ngục , hành giả sanh bỉ quốc , đắc vô sanh nhẫn dĩ , hoàn nhập sanh tử quốc , giáo hóa địa ngục cứu khổ chúng sanh .」
以是因緣求生淨土,願識其教.故十住婆沙論名易行道也, Dĩ thị nhân duyên cầu sanh tịnh thổ , nguyện thức kì giáo . cố thập trụ bà sa luận danh dịch hành đạo dã ,
第二疑 đệ nhị nghi
問:諸法體空,本來無生,平等寂滅.今乃捨此,求彼生西方彌陀淨土,豈不乖理哉?又經云:「若求淨土,先淨其心,心淨故即佛土淨.」此云何通? Vấn : chư pháp thể không , bổn lai vô sanh , bình đẳng tịch diệt . kim nãi xá thử , cầu bỉ sanh tây phương Di Đà tịnh thổ , khởi bất quai lí tai ? hựu kinh vân :「 nhược cầu tịnh thổ , tiên tịnh kì tâm , tâm tịnh cố tức Phật thổ tịnh .」 thử vân hà thông ?
答:釋有二義,一者總答,二者別答.總答者,汝若言求生西方彌陀淨土,則是捨此求彼,不中理者.汝執住此,不求西方,則是捨彼著此,此還成病,不中理也.又轉計云,我亦不求生彼,亦不求生此者,則斷滅見. Đáp : thích hữu nhị nghĩa , nhất giả tổng đáp , nhị giả biệt đáp . Tổng đáp giả , nhữ nhược ngôn cầu sanh tây phương Di Đà tịnh thổ , tắc thị xá thử cầu bỉ , bất trung lí giả . Nhữ chấp trụ thử , bất cầu tây phương , tắc thị xá bỉ trứ thử , thử hoàn thành bệnh , bất trung lí dã . hựu chuyển kế vân , ngã diệc bất cầu sanh bỉ , diệc bất cầu sanh thử giả , tắc đoạn diệt kiến .
故金剛般若經云:「須菩提,汝若作是念,發阿耨菩提者,說諸法斷滅相.莫作是念,何以故?發菩提心者,於法不說斷滅相.」 Cố Kim cương bàn nhã kinh vân :「 tu Bồ đề , nhữ nhược tác thị niệm , phát a nậu Bồ đề giả , thuyết chư pháp đoạn diệt tướng . mạc tác thị niệm , hà dĩ cố ? phát Bồ đề tâm giả , vu pháp bất thuyết đoạn diệt tướng .」
二別答者,夫不生不滅者,於生緣中,諸法和合,不守自性.求於生體,亦不可得此生.生時無所從來,故名不生.不滅者,諸法散時,不守自性,言我散滅.此散滅時,去無所至,故言不滅.非謂因緣生外,別有不生不滅.亦非不求生淨土,喚作無生. Nhị biệt đáp giả , phu bất sanh bất diệt giả , vu sanh duyên trung , chư pháp hòa hợp , bất thủ tự tính . cầu vu sanh thể , diệc bất khả đắc thử sanh . sanh thì vô sở tòng lai , cố danh bất sanh . bất diệt giả , chư pháp tán thì , bất thủ tự tính , ngôn ngã tán diệt . Thử tán diệt thì , khứ vô sở chí , cố ngôn bất diệt . phi vị nhân duyên sanh ngoại , biệt hữu bất sanh bất diệt . diệc phi bất cầu sanh tịnh thổ , hoán tác vô sanh .
為此中論偈云:「因緣所生法,我說即是空,亦名為假名,亦名中道義.」 Vi thử Trung luận kệ vân :「 nhân duyên sở sanh pháp , ngã thuyết tức thị không , diệc danh vi giả danh , diệc danh trung đạo nghĩa .」
又云:「諸法不自生,亦不從他生,不共不無因,是故知無生. Hựu vân :「 chư pháp bất tự sanh , diệc bất tòng tha sanh , bất cộng bất vô nhân , thị cố tri vô sanh .
又維摩經云:「雖知諸佛國及與眾生空,而常修淨土教化諸群生. Hựu Duy-ma kinh vân :「 tuy tri chư Phật quốc cập dữ chúng sanh không , nhi thường tu tịnh thổ giáo hóa chư quần sanh .
又云:「譬如有人,造立宮室.若依空地,隨意無礙.若依虛空,終不能成.」 Hựu vân :「 thí như hữu nhân , tạo lập cung thất . Nhược y không địa , tùy ý vô ngại . Nhược y hư không , chung bất năng thành .」
諸佛說法,常依二諦.不壞假名,而說諸法實相,智者熾然求生淨土,達生體不可得,即是真無生,此謂心淨故即佛土淨.愚者為生所縛,聞生即作生解,聞無生即作無生解.不知生者即是無生,無生即是生,不達此理,橫相是非.瞠他求生淨土,幾許誤哉.此則是謗法罪人,邪見外道也. Chư Phật thuyết pháp , thường y nhị đế . bất hoại giả danh , nhi thuyết chư pháp thật tướng , trí giả sí nhiên cầu sanh tịnh thổ , đạt sanh thể bất khả đắc , tức thị chân vô sanh , thử vị tâm tịnh cố tức Phật thổ tịnh . Ngu giả vi sanh sở phược , văn sanh tức tác sanh giải , văn vô sanh tức tác vô sanh giải . bất tri sanh giả tức thị vô sanh , vô sanh tức thị sanh , bất đạt thử lí , hoành tương thị phi . sanh tha cầu sanh tịnh thổ , ki hứa ngộ tai . Thử tắc thị báng pháp tội nhân , tà kiến ngoại đạo dã .
第三疑 đệ tam nghi
問:十方諸佛,一切淨土,法性平等,功德亦等.行者普念一切功德,生一切淨土.今乃偏求一佛淨土,與平等性乖.云何生淨土? Vấn : thập phương chư Phật , nhất thiết tịnh thổ , pháp tính bình đẳng , công đức diệc đẳng . hành giả phổ niệm nhất thiết công đức , sanh nhất thiết tịnh thổ . kim nãi thiên cầu nhất Phật tịnh thổ , dữ bình đẳng tính quai . vân hà sanh tịnh thổ ?
答:一切諸佛土,實皆平等.但眾生根鈍,濁亂者多,若不專繫一心一境,三昧難成.專念阿彌陀佛,即是一相三昧.以心專至,得生彼國. Đáp : nhất thiết chư Phật thổ , thật giai bình đẳng . đãn chúng sanh căn độn , trọc loạn giả đa , nhược bất chuyên hệ nhất tâm nhất cảnh , tam muội nan thành . chuyên niệm A Di Đà Phật , tức thị nhất tương tam muội . dĩ tâm chuyên chí , đắc sanh bỉ quốc .
如隨願往生經云,普廣菩薩問佛:「十方悉有淨土,世尊何故偏贊西方彌陀淨土,專遣往生?」 Như Tùy nguyện vãng sanh kinh vân , Phổ Quảng Bồ tát vấn Phật :「 thập phương tất hữu tịnh thổ , thế tôn hà cố thiên tán tây phương Di Đà tịnh thổ , chuyên khiển vãng sanh ?」
佛告普廣:「閻浮提眾生,心多濁亂,為此偏贊西方一佛淨土.使諸眾生,專心一境,即易得往生.若總念一切佛者,念佛境寬,則心散漫,三昧難成,故不得往生. Phật cáo Phổ Quảng :「 diêm phù đề chúng sanh , tâm đa trọc loạn , vi thử thiên tán tây phương nhất Phật tịnh thổ . sử chư chúng sanh , chuyên tâm nhất cảnh , tức dịch đắc vãng sanh . Nhược tổng niệm nhất thiết Phật giả , niệm Phật cảnh khoan , tắc tâm tán mạn , tam muội nan thành , cố bất đắc vãng sanh .
「又求一佛功德,與一切佛功德無異,以同一佛法性故.為此念阿彌陀佛,即念一切佛.生一淨土,即生一切淨土.」 「 hựu cầu nhất Phật công đức , dữ nhất thiết Phật công đức vô dị , dĩ đồng nhất Phật pháp tính cố . vi thử niệm A Di Đà Phật , tức niệm nhất thiết Phật . sanh nhất tịnh thổ , tức sanh nhất thiết tịnh thổ .」
故華嚴經云:「一切諸佛身,即是一佛身.一心一智慧,力無畏亦然.」 Cố Hoa nghiêm kinh vân :「 nhất thiết chư Phật thân , tức thị nhất Phật thân . Nhất tâm nhất trí tuệ , lực vô úy diệc nhiên .」
又云:「譬如淨滿月,普應一切水.影像雖無量,本月未曾二.如是無礙智,成就等正覺.應現一切剎,佛身無有二.」 Hựu vân :「 thí như tịnh mãn nguyệt , phổ ứng nhất thiết thủy . ảnh tượng tuy vô lượng , bổn nguyệt vị tằng nhị . Như thị vô ngại trí , thành tựu đẳng chánh giác . ứng hiện nhất thiết sát , Phật thân vô hữu nhị .」
智者以譬喻得解,智者若能達一切月影即一月影,一月影即一切月影.月影無二,故一佛即一切佛,一切佛即一佛.法身無二,故熾然念一佛時,即是念一切佛也. Trí giả dĩ thí dụ đắc giải , trí giả nhược năng đạt nhất thiết nguyệt ảnh tức nhất nguyệt ảnh , nhất nguyệt ảnh tức nhất thiết nguyệt ảnh . Nguyệt ảnh vô nhị , cố nhất Phật tức nhất thiết Phật , nhất thiết Phật tức nhất Phật . pháp thân vô nhị , cố sí nhiên niệm nhất Phật thì , tức thị niệm nhất thiết Phật dã .
第四疑 đệ tứ nghi
問:等是念求生一佛淨土,何不十方佛土中,隨念一佛淨土隨得往生,何須偏念西方彌陀佛耶? Vấn : đẳng thị niệm cầu sanh nhất Phật tịnh thổ , hà bất thập phương Phật thổ trung , tùy niệm nhất Phật tịnh thổ tùy đắc vãng sanh , hà tu thiên niệm tây phương Di Đà Phật da ?
答:凡夫無智,不敢自專.專用佛語,故能偏念阿彌陀佛.云何用佛語?釋迦大師一代說法,處處聖教,唯勸眾生,專心偏念阿彌陀佛,求生西方極樂世界.如無量壽經、觀經、往生論等,數十餘部經論文等,殷勤指授,勸生西方,故偏念也.又彌陀佛別有大悲四十八願,接引眾生. Đáp : phàm phu vô trí , bất cảm tự chuyên . chuyên dụng Phật ngữ , cố năng thiên niệm A Di Đà Phật . vân hà dụng Phật ngữ ? thích già đại sư nhất đại thuyết pháp , xử xử thánh giáo , duy khuyến chúng sanh , chuyên tâm thiên niệm A Di Đà Phật , cầu sanh tây phương cực lạc thế giới . Như vô lượng thọ kinh 、 quan kinh 、 vãng sanh luận đẳng , sổ thập dư bộ kinh luận văn đẳng , ân cần chỉ thụ , khuyến sanh tây phương , cố thiên niệm dã . hựu Di Đà Phật biệt hữu đại bi tứ thập bát nguyện , tiếp dẫn chúng sanh .
又觀經云:「阿彌陀佛有八萬四千相,一一相有八萬四千好.一一好放八萬四千光明,遍照法界.念佛眾生,攝取不捨.若有念者,機感相應,決定得生.」 Hựu quan kinh vân :「 A Di Đà Phật hữu bát vạn tứ thiên tương , nhất nhất tương hữu bát vạn tứ thiên hảo . Nhất nhất hảo phóng bát vạn tứ thiên quang minh , biến chiếu pháp giới . Niệm Phật chúng sanh , nhiếp thủ bất xá . Nhược hữu niệm giả , ki cảm tương ứng , quyết định đắc sanh .」
又阿彌陀經、大無量壽經、鼓音王陀羅尼經等云:「釋迦佛說經時,皆有十方恒沙諸佛,舒其舌相,遍覆三千大千世界,證成一切眾生念阿彌陀佛,乘佛大悲本願力故,決定得生極樂世界.」 Hựu A Di Đà kinh 、 Đại vô lượng thọ kinh 、 Cổ âm vương đà la ni kinh đẳng vân :「 Thích ca Phật thuyết kinh thì , giai hữu thập phương hằng sa chư Phật , thư kì thật tướng , biến phúc tam thiên đại thiên thế giới , chứng thành nhất thiết chúng sanh niệm A Di Đà Phật , thừa Phật đại bi bổn nguyện lực cố , quyết định đắc sanh cực lạc thế giới .」
當知阿彌陀佛與此世界,偏有因緣.何以得知?無量壽經云:「末世法滅之時,特駐此經,百年在世,接引眾生往生彼國.」故知阿彌陀佛與此世界極惡眾生,偏有因緣.其餘諸佛,一切淨土,雖一經兩經,略勸往生.不如彌陀佛國,處處經論,殷勤叮嚀,勸往生也. Đương tri A Di Đà Phật dữ thử thế giới , thiên hữu nhân duyên . hà dĩ đắc tri ? vô lượng thọ kinh vân :「 mạt thế pháp diệt chi thì , đặc trú thử kinh , bách niên tại thế , tiếp dẫn chúng sanh vãng sanh bỉ quốc .」 cố tri A Di Đà Phật dữ thử thế giới cực ác chúng sanh , thiên hữu nhân duyên . kì dư chư Phật , nhất thiết tịnh thổ , tuy nhất kinh lưỡng kinh , lược khuyến vãng sanh . bất như Di Đà Phật quốc , xử xử kinh luận , ân cần đinh ninh , khuyến vãng sanh dã .
第五疑 đệ ngũ nghi
問:具縛凡夫惡業厚重,一切煩惱一毫未斷,西方淨土出過三界,具縛凡夫云何得生? Vấn : cụ phược phàm phu ác nghiệp hậu trọng , nhất thiết phiền não nhất hào vị đoạn , tây phương tịnh thổ xuất quá tam giới , cụ phược phàm phu vân hà đắc sanh ?
答:有二種緣,一者自力,二者他力.自力者,此世界修道,實未得生淨土.是故瓔珞經云:「始從具縛凡夫,未識三寶,不知善惡因之與果,初發菩提心.以信為本住在佛家,以戒為本受菩薩戒.身身相續戒行不闕,經一劫二劫三劫,始至初發心住.如是修行十信十波羅蜜等無量行願,相續無間滿一萬劫,方始至第六正心住.若更增進,至第七不退住,即種性位.」此約自力,卒未得生淨土. Đáp : hữu nhị chủng duyên , nhất giả tự lực , nhị giả tha lực . Tự lực giả , thử thế giới tu đạo , thật vị đắc sanh tịnh thổ . Thị cố Anh lạc kinh vân :「 thủy tòng cụ phược phàm phu , vị thức tam bảo , bất tri thiện ác nhân chi dữ quả , sơ phát Bồ đề tâm . dĩ tín vi bổn trụ tại Phật gia , dĩ giới vi bổn thụ Bồ tát giới . Thân thân tương tục giới hành bất khuyết , kinh nhất kiếp nhị kiếp tam kiếp , thủy chí sơ phát tâm trụ . Như thị tu hành thập tín thập ba la mật đẳng vô lượng hành nguyện , tương tục vô gian mãn nhất vạn kiếp , phương thủy chí đệ lục chánh tâm trụ . Nhược canh tăng tiến , chí đệ thất bất thoái trụ , tức chủng tính vị .」 thử ước tự lực , tốt vị đắc sanh tịnh thổ .
他力者,若信阿彌陀佛大悲願力攝取念佛眾生,即能發菩提心行念佛三昧,厭離三界.身起行施戒修福,於一一行中,回願生彼彌陀淨土,乘佛願力機感相應即得往生. Tha lực giả , nhược tín A Di Đà Phật đại bi nguyện lực nhiếp thủ niệm Phật chúng sanh , tức năng phát Bồ đề tâm hành niệm Phật tam muội , yếm li tam giới . Thân khởi hành thi giới tu phúc , vu nhất nhất hành trung , hồi nguyện sanh bỉ Di Đà tịnh thổ , thừa Phật nguyện lực ki cảm tương ứng tức đắc vãng sanh .
是故十住婆沙論云:「於此世界修道有二種,一者難行道.二者易行道,難行者,在於五濁惡世,於無量佛時,求阿裨跋致甚難可得. Thị cố Thập trụ bà sa luận vân :「 vu thử thế giới tu đạo hữu nhị chủng , nhất giả nan hành đạo . Nhị giả dịch hành đạo , nan hành giả , tại vu ngũ trọc ác thế , vu vô lượng Phật thì , cầu a bì bạt trí thậm nan khả đắc .
「此難無數塵沙說不可盡,略述三五.一者外道相善,亂菩薩法.二者無賴惡人,破他勝德.三者顛倒善果,能壞梵行.四者聲聞自利,障於大慈.五者唯有自力,無他力持.譬如跛人步行,一日不過數裏,極大辛苦,謂自力也. 「 thử nan vô sổ trần sa thuyết bất khả tận , lược thuật tam ngũ . Nhất giả ngoại đạo tương thiện , loạn Bồ tát pháp . Nhị giả vô lại ác nhân , phá tha thắng đức . Tam giả điên đảo thiện quả , năng hoại phạm hành . Tứ giả thanh văn tự lợi , chướng vu đại từ . Ngũ giả duy hữu tự lực , vô tha lực trì . Thí như bả nhân bộ hành , nhất nhật bất quá sổ lí , cực đại tân khổ , vị tự lực dã .
「易行道者,謂信佛語,教念佛三昧,願生淨土.乘彌陀佛願力攝持,決定往生不疑也.如人水路行,藉船力故須臾即至千里,謂他力也.譬如劣夫從轉輪王,一日一夜周行四天下,非是自力,轉輪王力也.」若言有漏凡夫不得生淨土者,亦可有漏凡夫應不得見佛身.然念佛三昧並無漏善根所起,有漏凡夫隨分得見佛身相也,菩薩見微細相. 「 dị hành đạo giả , vị tín Phật ngữ , giáo niệm Phật tam muội , nguyện sanh tịnh thổ . ThừA Di Đà Phật nguyện lực nhiếp trì , quyết định vãng sanh bất nghi dã . Như nhân thủy lộ hành , tạ thuyền lực cố tu du tức chí thiên lí , vị tha lực dã . Thí như liệt phu tòng Chuyển luân vương , nhất nhật nhất dạ chu hành tứ thiên hạ , phi thị tự lực , Chuyển luân vương lực dã .」 nhược ngôn hữu lậu phàm phu bất đắc sanh tịnh thổ giả , diệc khả hữu lậu phàm phu ứng bất đắc kiến Phật thân . Nhiên niệm Phật tam muội tịnh vô lậu thiện căn sở khởi , hữu lậu phàm phu tùy phân đắc kiến Phật thân tương dã , Bồ tát kiến vi tế tướng .
淨土亦爾,雖是無漏善根所起,有漏凡夫發無上菩提心,求生淨土,常念佛故伏滅煩惱,得生淨土,隨分得見相,菩薩見微妙相,此何所疑? Tịnh thổ diệc nhĩ , tuy thị vô lậu thiện căn sở khởi , hữu lậu phàm phu phát vô thượng Bồ đề tâm , cầu sanh tịnh thổ , thường niệm Phật cố phục diệt phiền não , đắc sanh tịnh thổ , tùy phân đắc kiến tương , Bồ tát kiến vi diệu tướng , thử hà sở nghi ?
故華嚴經說:「一切諸佛剎,平等普嚴淨,眾生業行異,所見各不同.」即其義也. Cố Hoa nghiêm kinh thuyết :「 nhất thiết chư Phật sát , bình đẳng phổ nghiêm tịnh , chúng sanh nghiệp hành dị , sở kiến các bất đồng .」 tức kì nghĩa dã .
第六疑 đệ lục nghi
問:設令具縛凡夫得生彼國,邪見三毒等常起,云何得生彼國,即得不退,超過三界? Vấn : thiết lệnh cụ phược phàm phu đắc sanh bỉ quốc , tà kiến tam độc đẳng thường khởi , vân hà đắc sanh bỉ quốc , tức đắc bất thoái , siêu quá tam giới ?
答曰:得生彼國,有五因緣不退.云何為五?一者阿彌陀佛大悲願力攝持,故得不退.二者佛光常照故,菩提心常增進不退.三者水鳥樹林,風聲樂響,皆說苦空.聞者常起念佛念法念僧之心,故不退.四者彼國純諸菩薩以為良友,無惡緣境.外無神鬼魔邪,內無三毒等.煩惱畢竟不起,故不退.五者生彼國即壽命永劫,共菩薩佛齊等,故不退也. Đáp viết : đắc sanh bỉ quốc , hữu ngũ nhân duyên bất thoái . vân hà vi ngũ ? nhất giả A Di Đà Phật đại bi nguyện lực nhiếp trì , cố đắc bất thoái . Nhị giả Phật quang thường chiếu cố , Bồ đề tâm thường tăng tiến bất thoái . Tam giả thủy điểu thụ lâm , phong thanh nhạc hưởng , giai thuyết khổ không . văn giả thường khởi niệm Phật niệm pháp niệm tăng chi tâm , cố bất thoái . Tứ giả bỉ quốc thuần chư Bồ tát dĩ vi lương hữu , vô ác duyên cảnh . Ngoại vô thần quỷ ma tà , nội vô tam độc đẳng . phiền não tất cánh bất khởi , cố bất thoái . Ngũ giả sanh bỉ quốc tức thọ mệnh vĩnh kiếp , cộng Bồ tát Phật tề đẳng , cố bất thoái dã .
在此惡世日月短促.經阿僧祇劫復不起煩惱,長時修道,云何不得無生忍也?此理顯然,不須疑也. Tại thử ác thế nhật nguyệt đoản xúc . kinh a tăng kì kiếp phục bất khởi phiền não , trường thì tu đạo , vân hà bất đắc vô sanh nhẫn dã ? thử lí hiển nhiên , bất tu nghi dã .
第七疑 đệ thất nghi
問:彌勒菩薩一生補處即得成佛,上品十善得生彼處見彌勒菩薩.隨從下生三會之中,自然而得聖果.何須求生西方淨土耶? Vấn : Di Lặc Bồ tát nhất sanh bổ xử tức đắc thành Phật , thượng phẩm thập thiện đắc sanh bỉ xử kiến Di Lặc Bồ tát . Tùy tòng hạ sanh tam hội chi trung , tự nhiên nhi đắc thánh quả . hà tu cầu sanh tây phương tịnh thổ da ?
答:求生兜率,一日聞道見佛,勢欲相似.若細比校大有優劣,且論二種. Đáp : cầu sanh đâu suất , nhất nhật văn đạo kiến Phật , thế dục tương tự . Nhược tế bỉ giáo đại hữu ưu liệt , thả luận nhị chủng .
一者縱持十善恐不得生,何以得知?彌勒上生經云:「行眾三昧,深入正定,方始得生.」更無方便接引之義.不如阿彌陀佛本願力、光明力,但有念佛眾生,攝取不捨.又釋迦佛說九品教門方便接引,殷勤發遣生彼淨土.但眾生能念彌陀佛者,機感相應必得生也.如世間慕人能受慕者,機會相投必成其事. Nhất giả túng trì thập thiện khủng bất đắc sanh , hà dĩ đắc tri ? Di Lặc thượng sanh kinh vân :「 hành chúng tam muội , thâm nhập chánh định , phương thủy đắc sanh .」 canh vô phương tiện tiếp dẫn chi nghĩa . bất như A Di Đà Phật bổn nguyện lực 、 quang minh lực , đãn hữu niệm Phật chúng sanh , nhiếp thủ bất xá . hựu Thích ca Phật thuyết cửu phẩm giáo môn phương tiện tiếp dẫn , ân cần phát khiển sanh bỉ tịnh thổ . đãn chúng sanh năng niệm Di Đà Phật giả , ki cảm tương ứng tất đắc sanh dã . Như thế gian mộ nhân năng thụ mộ giả , ki hội tương đầu tất thành kì sự .
二者兜率天宮是欲界,退位者多.無有水鳥樹林風聲樂響,眾生聞者,悉念佛發菩提心伏滅煩惱,又有女人皆長諸天愛著五欲之心.又天女微妙諸天耽玩不能自勉,不如彌陀淨土水鳥樹林風聲樂響,眾生聞者,皆生念佛發菩提心伏滅煩惱.又無女人二乘之心,純一大乘清淨良伴.為此煩惱惡業畢竟不起,遂至無生之位.如此比校,優劣顯然,何須致疑也. Nhị giả đâu suất thiên cung thị dục giới , thoái vị giả đa . vô hữu thủy điểu thụ lâm phong thanh nhạc hưởng , chúng sanh văn giả , tất niệm Phật phát Bồ đề tâm phục diệt phiền não , hựu hữu nữ nhân giai trường chư thiên ái trứ ngũ dục chi tâm . hựu thiên nữ vi diệu chư thiên đam ngoạn bất năng tự miễn , bất như Di Đà tịnh thổ thủy điểu thụ lâm phong thanh nhạc hưởng , chúng sanh văn giả , giai sanh niệm Phật phát Bồ đề tâm phục diệt phiền não . hựu vô nữ nhân nhị thừa chi tâm , thuần nhất đại thừa thanh tịnh lương bạn . vi thử phiền não ác nghiệp tất cánh bất khởi , toại chí vô sanh chi vị . Như thử bỉ giáo , ưu liệt hiển nhiên , hà tu trí nghi dã .
如釋迦佛在世之時,大有眾生見佛不得聖果者如恒沙.彌勒出世亦爾,大有不得聖果者.未如彌陀淨土,但生彼國已,悉得無生法忍,未有一人退落三界,為生死業縛也. Như Thích ca Phật tại thế chi thì , đại hữu chúng sanh kiến Phật bất đắc thánh quả giả như hằng sa . Di Lặc xuất thế diệc nhĩ , đại hữu bất đắc thánh quả giả . vị như Di Đà tịnh thổ , đãn sanh bỉ quốc dĩ , tất đắc vô sanh pháp nhẫn , vị hữu nhất nhân thoái lạc tam giới , vi sanh tử nghiệp phược dã .
又聞西國傳云,有三菩薩,一名無著,二名世親,三名師子覺.此三人契志同生兜率願見彌勒,若先亡者得見彌勒誓來相報.師子覺前亡,一去數年不來,後世親無常,臨終之時無著語云:「汝見彌勒即來相報.」世親去已三年始來. Hựu văn tây quốc truyện vân , hữu tam Bồ tát , nhất danh Vô Trước , nhị danh Thế Thân , tam danh Sư tử giác . Thử tam nhân khế chí đồng sanh đâu suất nguyện kiến Di Lặc , nhược tiên vong giả đắc kiến Di Lặc thệ lai tương báo . Sư tử giác tiền vong , nhất khứ sổ niên bất lai , hậu Thế Thân vô thường , lâm chung chi thì Vô Trước ngữ vân :「 nhữ kiến Di Lặc tức lai tương báo .」 Thế Thân khứ dĩ tam niên thủy lai .
無著問曰:「何意如許多時始來?」 Vô Trước vấn viết :「 hà ý như hứa đa thì thủy lai ?」
世親報云:「至彼天中,聽彌勒菩薩一坐說法,旋繞即來相報.為彼天日長故,此處已經三年.」 Thế Thân báo vân :「 chí bỉ thiên trung , thính Di Lặc Bồ tát nhất tọa thuyết pháp , toàn nhiễu tức lai tương báo . vi bỉ thiên nhật trường cố , thử xử dĩ kinh tam niên .」
又問:「師子覺今在何處?」 Hựu vấn :「 Sư tử giác kim tại hà xử ?」
世親報云:「師子覺為受天樂,五欲自娛在外眷屬,從去已來總不見彌勒.」 Thế Thân báo vân :「 Sư tử giác vi thụ thiên nhạc , ngũ dục tự ngu tại ngoại quyến chúc , tòng khứ dĩ lai tổng bất kiến Di Lặc .」
諸小菩薩生彼尚著五欲,何況凡夫?為此願生西方定得不退,不求生兜率也. Chư tiểu Bồ tát sanh bỉ thượng trứ ngũ dục , hà huống phàm phu ? vi thử nguyện sanh tây phương định đắc bất thoái , bất cầu sanh đâu suất dã .
第八疑 đệ bát nghi
問:眾生無始已來,造無量業.今生一期不逢善知識,又復作一切罪業.無惡不造,云何臨終十念成就,即得往生出過三界,結業之事云何可通? Vấn : chúng sanh vô thủy dĩ lai , tạo vô lượng nghiệp . kim sanh nhất kì bất phùng thiện tri thức , hựu phục tác nhất thiết tội nghiệp . vô ác bất tạo , vân hà lâm chung thập niệm thành tựu , tức đắc vãng sanh xuất quá tam giới , kết nghiệp chi sự vân hà khả thông ?
釋曰:眾生無始以來,善惡業種多少強弱並不得知,但能臨終遇善知識十念成就者,皆是宿善業強,始得遇善知識十念成就.若惡業多者,善知識尚不可逢,何可論十念成就? Thích viết : chúng sanh vô thủy dĩ lai , thiện ác nghiệp chủng đa thiểu cường nhược tịnh bất đắc tri , đãn năng lâm chung ngộ thiện tri thức thập niệm thành tựu giả , giai thị túc thiện nghiệp cường , thủy đắc ngộ thiện tri thức thập niệm thành tựu . Nhược ác nghiệp đa giả , thiện tri thức thượng bất khả phùng , hà khả luận thập niệm thành tựu ? 又汝以無始已來惡業為重,臨終十念為輕者.今以道理三種校量輕重不定,不在時節久近多少.云何為三?一者在心,二者在緣,三者在決定. Hựu nhữ dĩ vô thủy dĩ lai ác nghiệp vi trọng , lâm chung thập niệm vi khinh giả . kim dĩ đạo lí tam chủng giáo lượng khinh trọng bất định , bất tại thì tiết cửu cận đa thiểu . vân hà vi tam ? nhất giả tại tâm , nhị giả tại duyên , tam giả tại quyết định .
在心者,造罪之時,從自虛妄顛倒生.念佛者,從善知識聞說阿彌陀佛真實功德名號生.一虛一實豈得相比?譬如萬年暗室,日光暫至而頓滅,豈以久來之不肯滅耶? Tại tâm giả , tạo tội chi thì , tòng tự hư vọng điên đảo sanh . Niệm Phật giả , tòng thiện tri thức văn thuyết A Di Đà Phật chân thật công đức danh hào sanh . Nhất hư nhất thật khởi đắc tương bỉ ? thí như vạn niên ám thất , nhật quang tạm chí nhi đốn diệt , khởi dĩ cửu lai chi bất khẳng diệt da ?
在緣者,造罪之時,從虛妄癡心,緣虛妄境界顛倒生.念佛之心,從聞佛清淨真實功德名號,緣無上菩提心生.一真一偽豈得相比?譬如有人被毒箭,中箭深毒滲傷肌破骨.一聞滅除藥鼓,即箭出毒除,豈以箭深毒滲而不肯出也? Tại duyên giả , tạo tội chi thì , tòng hư vọng si tâm , duyên hư vọng cảnh giới điên đảo sanh . Niệm Phật chi tâm , tòng văn Phật thanh tịnh chân thật công đức danh hào , duyên vô thượng Bồ đề tâm sanh . Nhất chân nhất ngụy khởi đắc tương bỉ ? thí như hữu nhân bị độc tiến , trung tiến thâm độc sấm thương cơ phá cốt . Nhất văn diệt trừ dược cổ , tức tiến xuất độc trừ , khởi dĩ tiến thâm độc sấm nhi bất khẳng xuất dã ?
在決定者,造罪之時.以有間心有後心也.念佛之時,以無間心無後心,遂即捨命,善心猛利是以即生,譬如十圍之索千夫不制,童子揮劍須臾兩分.又如千年積柴,以一豆火焚,少時即盡. Tại quyết định giả , tạo tội chi thì . dĩ hữu gian tâm hữu hậu tâm dã . Niệm Phật chi thì , dĩ vô gian tâm vô hậu tâm , toại tức xá mệnh , thiện tâm mãnh lợi thị dĩ tức sanh , thí như thập vi chi tác thiên phu bất chế , đồng tử huy kiếm tu du lưỡng phân . hựu như thiên niên tích sài , dĩ nhất đậu hỏa phần , thiểu thì tức tận .
又如有人一生已來,修十善業應得生天.臨終之時起一念決定邪見,即墮阿鼻地獄.惡業虛妄以猛利故,尚能排一生之善業令墮惡道.豈況臨終猛心念佛真實,無間善業不能排無始惡業,得生淨土,無有是處. Hựu như hữu nhân nhất sanh dĩ lai , tu thập thiện nghiệp ứng đắc sanh thiên . lâm chung chi thì khởi nhất niệm quyết định tà kiến , tức đọa a tị địa ngục . ác nghiệp hư vọng dĩ mãnh lợi cố , thượng năng bài nhất sanh chi thiện nghiệp lệnh đọa ác đạo . khởi huống lâm chung mãnh tâm niệm Phật chân thật , vô gian thiện nghiệp bất năng bài vô thủy ác nghiệp , đắc sanh tịnh thổ , vô hữu thị xử .
又云,一念念佛,滅八十億劫生死之罪.為念佛時心猛利故,伏滅惡業決定得生,不須疑也. Hựu vân , nhất niệm niệm Phật , diệt bát thập ức kiếp sanh tử chi tội . vi niệm Phật thì tâm mãnh lợi cố , phục diệt ác nghiệp quyết định đắc sanh , bất tu nghi dã .
上古相傳判十念成就,作別時意者,此定不可.何以得知?攝論云:「由唯發願故,全無有行.」雜集論云:「若願生安樂國土即得往生,若聞無垢佛名即得阿耨菩提者.」並是別時之因,全無有行.若將臨終,無間十念猛利善行是別時意者,幾許誤哉.願諸行者深思此理,自牢其心莫信異見,自墮陷也. Thượng cổ tương truyền phán thập niệm thành tựu , tác biệt thì ý giả , thử định bất khả . hà dĩ đắc tri ? nhiếp luận vân :「 do duy phát nguyện cố , toàn vô hữu hành .」 tạp tập luận vân :「 nhược nguyện sanh an nhạc quốc thổ tức đắc vãng sanh , nhược văn vô cấu Phật danh tức đắc a nậu Bồ đề giả .」 tịnh thị biệt thì chi nhân , toàn vô hữu hành . Nhược tương lâm chung , vô gian thập niệm mãnh lợi thiện hành thị biệt thì ý giả , ki hứa ngộ tai . Nguyện chư hành giả thâm tư thử lí , tự lao kì tâm mạc tín dị kiến , tự đọa hãm dã .
第九疑 đệ cửu nghi
問:西方去此十萬億佛剎,凡夫劣弱云何可到?又往生論云:「女人及根缺,二乘種不生.」既有此教,當知女人及以根缺者,定必不得往生. Vấn : Tây phương khứ thử thập vạn ức Phật sát , phàm phu liệt nhược vân hà khả đáo ? hựu vãng sanh luận vân :「 nữ nhân cập căn khuyết , nhị thừa chủng bất sanh .」 kí hữu thử giáo , đương tri nữ nhân cập dĩ căn khuyết giả , định tất bất đắc vãng sanh .
答:對凡夫肉眼生死心量說爾,西方去此十萬億佛剎.但使眾生淨土業成者,臨終在定之心,即是淨土受生之心,動念即是生淨土時.為此觀經云:「彌陀佛國去此不遠.」又業力不可思議,一念即得生彼,不須愁遠.又如人夢,身雖在床,而心意識遍至他方,一切世界如平生不異也.生淨土亦爾,動念即至,不須疑也. Đáp : đối phàm phu nhục nhãn sanh tử tâm lượng thuyết nhĩ , tây phương khứ thử thập vạn ức Phật sát . đãn sử chúng sanh tịnh thổ nghiệp thành giả , lâm chung tại định chi tâm , tức thị tịnh thổ thụ sanh chi tâm , động niệm tức thị sanh tịnh thổ thì . vi thử quan kinh vân :「 Di Đà Phật quốc khứ thử bất viễn .」 hựu nghiệp lực bất khả tư nghị , nhất niệm tức đắc sanh bỉ , bất tu sầu viễn . hựu như nhân mộng , thân tuy tại sàng , nhi tâm ý thức biến chí tha phương , nhất thiết thế giới như bình sanh bất dị dã . sanh tịnh thổ diệc nhĩ , động niệm tức chí , bất tu nghi dã .
女人及根缺,二乘種不生者,但論生彼國,無女人及無盲聾人,不道此間女人根缺人不得生.彼若如此說者,愚癡全不識經意.即如韋提女人,是請淨土主,及五百侍女,佛授記悉得往生彼國.但此處女人及盲聾人,心念彌陀佛悉生彼國已,更不受女身,亦不受根缺身. Nữ nhân cập căn khuyết , nhị thừa chủng bất sanh giả , đãn luận sanh bỉ quốc , vô nữ nhân cập vô manh lung nhân , bất đạo thử gian nữ nhân căn khuyết nhân bất đắc sanh . bỉ nhược như thử thuyết giả , ngu si toàn bất thức kinh ý . Tức như vi đề nữ nhân , thị thỉnh tịnh thổ chủ , cập ngũ bách thị nữ , Phật thụ kí tất đắc vãng sanh bỉ quốc . đãn thử xử nữ nhân cập manh lung nhân , tâm niệm Di Đà Phật tất sanh bỉ quốc dĩ , canh bất thụ nữ thân , diệc bất thụ căn khuyết thân .
二乘人但回心願生淨土,至彼更無二乘執心.為此故云:「女人及根缺,二乘種不生.」非謂此處,女人及根缺人不得生也. Nhị thừa nhân đãn hồi tâm nguyện sanh tịnh thổ , chí bỉ canh vô nhị thừa chấp tâm . vi thử cố vân :「 nữ nhân cập căn khuyết , nhị thừa chủng bất sanh .」 phi vị thử xử , nữ nhân cập căn khuyết nhân bất đắc sanh dã.
故無量壽經四十八願云:「設我得佛,十方世界一切女人,稱我名號厭惡女身,捨命之後更受女身者,不取正覺.」況生彼國更受女身?根缺者亦爾. Cố Vô lượng thọ kinh tứ thập bát nguyện vân :「 thiết ngã đắc Phật , thập phương thế giới nhất thiết nữ nhân , xưng ngã danh hào yếm ác nữ thân , xá mệnh chi hậu canh thụ nữ thân giả , bất thủ chánh giác .」 huống sanh bỉ quốc canh thụ nữ thân ? căn khuyết giả diệc nhĩ .
第十疑 đệ thập nghi
問:今欲決定求生西方,未知作何行業,以何為種子,得生彼國?又凡夫俗人皆有妻子,未知不斷淫欲得生彼否? Vấn : kim dục quyết định cầu sanh tây phương , vị tri tác hà hành nghiệp , dĩ hà vi chủng tử , đắc sanh bỉ quốc ? hựu phàm phu tục nhân giai hữu thê tử , vị tri bất đoạn dâm dục đắc sanh bỉ phủ ?
答:欲決定生西方者,具有二種行,定得生彼.一者厭離行,二者欣願行. Đáp : dục quyết định sanh tây phương giả , cụ hữu nhị chủng hành , định đắc sanh bỉ . Nhất giả yếm li hành , nhị giả hân nguyện hành .
言厭離行者,凡夫無始已來為五欲纏縛,輪迴五道備受眾苦,不起心厭離五欲未有出期.為此常觀此身膿血屎尿,一切惡露不淨臭穢. Ngôn yếm li hành giả , phàm phu vô thủy dĩ lai vi ngũ dục triền phược , luân hồi ngũ đạo bị thụ chúng khổ , bất khởi tâm yếm li ngũ dục vị hữu xuất kì . vi thử thường quan thử thân nùng huyết thỉ niệu , nhất thiết ác lộ bất tịnh xú uế .
故涅槃經云:「如是身城,愚癡羅剎止住其中,誰有智者當樂此身?」又經云:「此身眾苦所集,一切皆不淨,扼縛癰瘡等根本無義利,上至諸天身皆亦如是.」 Cố Niết bàn kinh vân :「 như thị thân thành , ngu si la sát chỉ trụ kì trung , thùy hữu trí giả đương nhạc thử thân ?」 hựu kinh vân :「 thử thân chúng khổ sở tập , nhất thiết giai bất tịnh , ách phược ung sang đẳng căn bổn vô nghĩa lợi , thượng chí chư thiên thân giai diệc như thị .」
行者若行若坐,若睡若覺,常觀此身唯苦無樂深生厭離.縱使妻房不能頓斷,漸漸生厭作七種不淨觀. Hành giả nhược hành nhược tọa , nhược thụy nhược giác , thường quan thử thân duy khổ vô nhạc thâm sanh yếm li . Túng sử thê phòng bất năng đốn đoạn , tiệm tiệm sanh yếm tác thất chủng bất tịnh quan .
Nhất giả quan thử dâm dục thân tòng tham ái phiền não sanh , tức thị chủng tử bất tịnh . 一者觀此淫欲身從貪愛煩惱生,即是種子不淨.
Nhị giả phụ mẫu giao hội chi thì xích bạch hòa hợp , tức thị thụ sanh bất tịnh . 二者父母交會之時赤白和合,即是受生不淨.
Tam giả mẫu thai trung tại sanh tàng hạ cư thục tàng thượng , tức thị trụ xử bất tịnh . 三者母胎中在生藏下居熟藏上,即是住處不淨.
Tứ giả tại mẫu thai thì duy thực mẫu huyết , tức thị thực bất tịnh . 四者在母胎時唯食母血,即是食不淨.
五者日月滿足頭向產門,膿血俱出臭穢狼藉,即是初生不淨.六者薄皮覆土,其內膿血遍一切處,即是舉體不淨.七者乃至死後膨脹爛壞,骨肉縱橫狐狼食,即是究竟不淨. Ngũ giả nhật nguyệt mãn túc đầu hướng sản môn , nùng huyết câu xuất xú uế lang tạ , tức thị sơ sanh bất tịnh . lục giả bạc bì phúc thổ , kì nội nùng huyết biến nhất thiết xử , tức thị cử thể bất tịnh . Thất giả nãi chí tử hậu bành trướng lạn hoại , cốt nhục túng hoành hồ lang thực , tức thị cứu cánh bất tịnh .
自身既爾他身亦然,所愛境界男女身等,深生厭離常觀不淨.若能如此觀身不淨之者,淫欲煩惱漸漸滅少.又作十想等觀,廣如經說. Tự thân kí nhĩ tha thân diệc nhiên , sở ái cảnh giới nam nữ thân đẳng , thâm sanh yếm li thường quan bất tịnh . Nhược năng như thử quan thân bất tịnh chi giả , dâm dục phiền não tiệm tiệm diệt thiểu . hựu tác thập tưởng đẳng quan , quảng như kinh thuyết . 又發願,願我永離三界雜食,臭穢膿血不淨,耽荒五欲男女等身,願得淨土法性生身.此謂厭離行. Hựu phát nguyện , nguyện ngã vĩnh li tam giới tạp thực , xú uế nùng huyết bất tịnh , đam hoang ngũ dục nam nữ đẳng thân , nguyện đắc tịnh thổ pháp tính sanh thân . Thử vị yếm li hành .
二明欣願行者,復有二種, 一者先明求往生之意,二者觀彼淨土莊嚴等事欣心願求.明往生意者,所以求生淨土,為欲救拔一切眾生苦故.即自思忖,我今無力,若在惡世煩惱境強,自為業縛淪溺三塗動經劫數,如此輪轉無始已來未曾休息,何時能得救苦眾生? Nhị minh hân nguyện hành giả , phục hữu nhị chủng , nhất giả tiên minh cầu vãng sanh chi ý , nhị giả quan bỉ tịnh thổ trang nghiêm đẳng sự hân tâm nguyện cầu . minh vãng sanh ý giả , sở dĩ cầu sanh tịnh thổ , vi dục cứu bạt nhất thiết chúng sanh khổ cố . Tức tự tư thốn , ngã kim vô lực , nhược tại ác thế phiền não cảnh cường , tự vi nghiệp phược luân nịch tam đồ động kinh kiếp sổ , như thử luân chuyển vô thủy dĩ lai vị tằng hưu tức , hà thì năng đắc cứu khổ chúng sanh ?
為此求生淨生親近諸佛,若證無生忍,方能於惡世中救苦眾生.故往生論云:「言發菩提心者,正是願作佛心.願作佛心者,則是度眾生心.度眾生心者,則是攝眾生生佛國心.」 Vi thử cầu sanh tịnh sanh thân cận chư Phật , nhược chứng vô sanh nhẫn , phương năng vu ác thế trung cứu khổ chúng sanh . cố vãng sanh luận vân :「 ngôn phát Bồ đề tâm giả , chánh thị nguyện tác Phật tâm . Nguyện tác Phật tâm giả , tắc thị độ chúng sanh tâm . độ chúng sanh tâm giả , tắc thị nhiếp chúng sanh sanh Phật quốc tâm .」
又願生淨土須具二行,一者必須遠離三種障菩提門法.二者須得三種順菩提門法.何者為三種障菩提法?一者依智慧門,不求自樂,遠離我心貪著自身故.二者依慈悲門,拔一切眾生苦,遠離無安眾生心故.三者依方便門,當憐愍一切眾生欲與其樂,遠離恭敬供養自身心故. Hựu nguyện sanh tịnh thổ tu cụ nhị hạnh , nhất giả tất tu viễn li tam chủng chướng Bồ đề môn pháp . Nhị giả tu đắc tam chủng thuận Bồ đề môn pháp . hà giả vi tam chủng chướng Bồ đề pháp ? nhất giả y trí tuệ môn , bất cầu tự nhạc , viễn li ngã tâm tham trứ tự thân cố . Nhị giả y từ bi môn , bạt nhất thiết chúng sanh khổ , viễn li vô an chúng sanh tâm cố . Tam giả y phương tiện môn , đương liên mẫn nhất thiết chúng sanh dục dữ kì nhạc , viễn li cung kính cung dưỡng tự thân tâm cố .
若能遠三種菩提障,則得三種順菩提法.一者無染清淨心,不為自身求諸樂故.菩提是無染清淨處,若為自身求樂,即染身心障菩提門,是故無染清淨心,是順菩提門. Nhược năng viễn tam chủng Bồ đề chướng , tắc đắc tam chủng thuận Bồ đề pháp . Nhất giả vô nhiễm thanh tịnh tâm , bất vi tự thân cầu chư nhạc cố . Bồ đề thị vô nhiễm thanh tịnh xử , nhược vi tự thân cầu nhạc , tức nhiễm thân tâm chướng Bồ đề môn , thị cố vô nhiễm thanh tịnh tâm , thị thuận Bồ đề môn .
二者安清淨心,為拔眾生苦故.菩提心是安隱一切眾生清淨處,若不作心拔一切眾生,令離生死苦,即違菩提門.是故安清淨心,是順菩提門. Nhị giả an thanh tịnh tâm , vi bạt chúng sanh khổ cố . Bồ đề tâm thị an ẩn nhất thiết chúng sanh thanh tịnh xử , nhược bất tác tâm bạt nhất thiết chúng sanh , lệnh li sanh tử khổ , tức vi Bồ đề môn . Thị cố an thanh tịnh tâm , thị thuận Bồ đề môn .
三者樂清淨心,欲令一切眾生得大菩提涅槃故.菩提涅槃是畢竟常樂處,若不作心令一切眾生得畢竟常樂,即遮菩提門. Tam giả lạc thanh tịnh tâm , dục lệnh nhất thiết chúng sanh đắc đại Bồ đề niết bàn cố . Bồ đề niết bàn thị tất cánh thường nhạc xử , nhược bất tác tâm lệnh nhất thiết chúng sanh đắc tất cánh thường nhạc , tức già Bồ đề môn .
此菩提因何而得?要因生淨土常不離佛,得無生忍已,於生死國中救苦眾生.悲智內融定而常用自在無礙,即菩提心.此是願生之意. Thử Bồ đề nhân hà nhi đắc ? yếu nhân sanh tịnh thổ thường bất li Phật , đắc vô sanh nhẫn dĩ , vu sanh tử quốc trung cứu khổ chúng sanh . bi trí nội dung định nhi thường dụng tự tại vô ngại , tức Bồ đề tâm . Thử thị nguyện sanh chi ý .
二、明欣心願求者,希心起想緣彌陀佛,若法身若報身等.金色光明八萬四千相,一一相中八萬四千好,一一好放八萬四千光明,常照法界攝取念佛眾生.又觀彼淨土七寶莊嚴妙樂等,備如無量壽經十六觀等.常行念佛三昧,及施戒修等一切善行,悉已回施一切眾生,同生彼國,決定得生.此渭欣願門也. nhị 、 minh hân tâm nguyện cầu giả , hi tâm khởi tưởng duyên Di Đà Phật , nhược pháp thân nhược báo thân đẳng . kim sắc quang minh bát vạn tứ thiên tương , nhất nhất tương trung bát vạn tứ thiên hảo , nhất nhất hảo phóng bát vạn tứ thiên quang minh , thường chiếu pháp giới nhiếp thủ niệm Phật chúng sanh . hựu quan bỉ tịnh thổ thất bảo trang nghiêm diệu nhạc đẳng , bị như vô lượng thọ kinh thập lục quan đẳng . Thường hành niệm Phật tam muội , cập thi giới tu đẳng nhất thiết thiện hành , tất dĩ hồi thi nhất thiết chúng sanh , đồng sanh bỉ quốc , quyết định đắc sanh . Thử vị hân nguyện môn dã .
【提要】 Đề yếu.
一、剛發菩提心的菩薩,忍力沒有成就以前,是沒有能力去救眾生的.因此要常親近佛,證得無生忍之後,才能救度眾生. nhất 、 cương phát Bồ đề tâm đích Bồ tát , nhẫn lực một hữu thành tựu dĩ tiền , thị một hữu năng lực khứ cứu chúng sanh đích . Nhân thử yếu thường thân cận Phật , chứng đắc vô sanh nhẫn chi hậu , tài năng cứu độ chúng sanh .
二、所謂不生,是指生的因緣,是由於諸法的和合而成的,它是沒有一個堅守的自性的.然而尋求此生物之本體,也找不到.它生的時候,不知道從那裏來,所以叫做不生.其次講不滅,不滅是說諸法散時,它也沒有堅守一個自性,說我要散滅了.當它散滅時,不知它到了何處,所以叫做不滅.所以說,並不是因緣生之外,另外有一個不生不滅.也不是說不求生淨土,就叫做不生. nhị 、 sở vị bất sanh , thị chỉ sanh đích nhân duyên , thị do vu chư pháp đích hòa hợp nhi thành đích , tha thị một hữu nhất cá kiên thủ đích tự tính đích . Nhiên nhi tầm cầu thử sanh vật chi bổn thể , dã hoa bất đáo . Tha sanh đích thì hậu , bất tri đạo tòng na lí lai , sở dĩ khiếu tố bất sanh . kì thứ giảng bất diệt , bất diệt thị thuyết chư pháp tán thì , tha dã một hữu kiên thủ nhất cá tự tính , thuyết ngã yếu tán diệt liễu . đương tha tán diệt thì , bất tri tha đáo liễu hà xử , sở dĩ khiếu tố bất diệt . sở dĩ thuyết , tịnh bất thị nhân duyên sanh chi ngoại , lánh ngoại hữu nhất cá bất sanh bất diệt . dã bất thị thuyết bất cầu sanh tịnh thổ , tựu khiếu tố bất sanh.
三、由於眾生的根器鈍,內心混濁雜亂的人多.如果不專心只放在一件事物上的話,三昧是很難修得成的.專心念阿彌陀佛,就是修一相三昧.由於專心到了極點,所以能夠往生極樂世界.又,因為法身無二無別之故.所以,精進專心念一尊佛時,也就是精進專心在念一切的佛. tam 、 do vu chúng sanh đích căn khí độn , nội tâm hỗn trọc tạp loạn đích nhân đa . Như quả bất chuyên tâm chỉ phóng tại nhất kiện sự vật thượng đích thoại , tam muội thị ngận nan tu đắc thành đích . chuyên tâm niệm A Di Đà Phật , tựu thị tu nhất tương tam muội . do vu chuyên tâm đáo liễu cực điểm , sở dĩ năng cú vãng sanh cực lạc thế giới . hựu , nhân vi pháp thân vô nhị vô biệt chi cố . sở dĩ , tinh tiến chuyên tâm niệm nhất tôn Phật thì , dã tựu thị tinh tiến chuyên tâm tại niệm nhất thiết đích Phật
四、釋迦牟尼佛講淨土法門時,十方像恒河沙數那麼多的佛,都證明一切眾生,只要肯念阿彌陀佛,那麼就能乘佛的大悲心跟本願力,一定能往生極樂世界.又、阿彌陀佛特別發了四十八個大悲願,來接引眾生.因此誠心念阿彌陀佛的人,就會獲得感應,最後一定能往生極樂世界. tứ 、 thích già mưu ni Phật giảng tịnh thổ pháp môn thì , thập phương tượng Hằng-hà sa số na ma đa đích Phật , đô chứng minh nhất thiết chúng sanh , chỉ yếu khẳng niệm A Di Đà Phật , na ma tựu năng thừa Phật đích đại bi tâm cân bổn nguyện lực , nhất định năng vãng sanh cực lạc thế giới . Hựu 、 A Di Đà Phật đặc biệt phát liễu tứ thập bát cá đại bi nguyện , lai tiếp dẫn chúng sanh . Nhân thử thành tâm niệm A Di Đà Phật đích nhân , tựu hội hoạch đắc cảm ứng , tối hậu nhất định năng vãng sanh cực lạc thế giới .
五、若是相信阿彌陀佛的大悲願力,能夠攝取念佛的眾生,於是就開始發菩提心,開始修念佛三昧,心裏很厭惡三界,很想離開三界,並且身體力行修布施、持戒等的善行福報,還把所有的善行福報,全部都回向願意往生阿彌陀佛的極樂淨土,最後乘佛的願力及自己的念力,互相感應而得以往生. ngũ 、 nhược thị tương tín A Di Đà Phật đích đại bi nguyện lực , năng cú nhiếp thủ niệm Phật đích chúng sanh , vu thị tựu khai thủy phát Bồ đề tâm , khai thủy tu niệm Phật tam muội , tâm lí ngận yếm ác tam giới , ngận tưởng li khai tam giới , tịnh thả thân thể lực hành tu bố thi 、 trì giới đẳng đích thiện hành phúc báo , hoàn bả sở hữu đích thiện hành phúc báo , toàn bộ đô hồi hướng nguyện ý vãng sanh A Di Đà Phật đích cực nhạc tịnh thổ , tối hậu thừa Phật đích nguyện lực cập tự kỉ đích niệm lực , hỗ tương cảm ứng nhi đắc dĩ vãng sanh .
有漏凡夫只要發了無上的菩提心,求生淨土,經常念佛之故,所以能把煩惱伏住或斷滅,因此而得以往生淨土.並且能隨各人的功力見到佛的粗略相,而菩薩見到的是微妙相. Hữu lậu phàm phu chỉ yếu phát liễu vô thượng đích Bồ đề tâm , cầu sanh tịnh thổ , kinh thường niệm Phật chi cố , sở dĩ năng bả phiền não phục trụ hoặc đoạn diệt , nhân thử nhi đắc dĩ vãng sanh tịnh thổ . Tịnh thả năng tùy các nhân đích công lực kiến đáo Phật đích thô lược tướng , nhi Bồ tát kiến đáo đích thị vi diệu tướng .
六、生到西方淨土,證得不退位,有五個原因(略,見上) lục 、 sanh đáo tây phương tịnh thổ , chứng đắc bất thoái vị , hữu ngũ cá nguyên nhân ( lược , kiến thượng )
七、彌勒淨土是要通過修行眾多的三昧,要深深的進入正定聚,才能夠往生.而彌陀淨土是用阿彌陀佛的本願力和光明力,來攝取念佛眾生.又,兜率天宮屬於欲界,在那兒修行的諸天退步的很多.而且那兒又有女人,這些都是讓修行者增長貪愛五欲的環境.再說天女極美.諸天容易被迷惑而沈迷欲愛不能自拔.所以兜率天不如西方淨土. thất 、 Di-lặc tịnh thổ thị yếu thông quá tu hành chúng đa đích tam muội , yếu thâm thâm đích tiến nhập chánh định tụ , tài năng cú vãng sanh . Nhi Di Đà tịnh thổ thị dụng A Di Đà Phật đích bổn nguyện lực hòa quang minh lực , lai nhiếp thủ niệm Phật chúng sanh . hựu , đâu suất thiên cung chúc vu dục giới , tại na nhi tu hành đích chư thiên thoái bộ đích ngận đa . Nhi thả na nhi hựu hữu nữ nhân , giá ta đô thị nhượng tu hành giả tăng trường tham ái ngũ dục đích hoàn cảnh . Tái thuyết thiên nữ cực mĩ . chư thiên dung dịch bị mê hoặc nhi trầm mê dục ái bất năng tự bạt . sở dĩ đâu suất thiên bất như tây phương tịnh thổ .
八、在心是說,造罪業的時侯,是從虛妄顛倒的心念所產生的.而念佛的人,是聽到善知識教念佛法門,知道阿彌陀佛的真實功德名號之後,用真心誠意的心來念佛的. bát 、 tại tâm thị thuyết , tạo tội nghiệp đích thì hầu , thị tòng hư vọng điên đảo đích tâm niệm sở sản sanh đích . Nhi niệm Phật đích nhân , thị thính đáo thiện tri thức giáo niệm Phật pháp môn , tri đạo A Di Đà Phật đích chân thật công đức danh hào chi hậu , dụng chân tâm thành ý đích tâm lai niệm Phật đích .
在緣是說,造罪業的時候,是從虛妄愚暗的心,緣由虛妄顛倒的境界而起的.而念佛的心,是從聽聞佛的清淨真實功德名號,緣由無上的菩提心而生的. Tại duyên thị thuyết , tạo tội nghiệp đích thì hậu , thị tòng hư vọng ngu ám đích tâm , duyên do hư vọng điên đảo đích cảnh giới nhi khởi đích . Nhi niệm Phật đích tâm , thị tòng thính văn Phật đích thanh tịnh chân thật công đức danh hào , duyên do vô thượng đích Bồ đề tâm nhi sanh đích .
在決定者,造罪之時.以有間心有後心也.念佛之時,以無間心無後心,遂即捨命,善心猛利是以即生. Tại quyết định giả , tạo tội chi thì . dĩ hữu gian tâm hữu hậu tâm dã . Niệm Phật chi thì , dĩ vô gian tâm vô hậu tâm , toại tức xá mệnh , thiện tâm mãnh lợi thị dĩ tức sanh .
九、娑婆世界的女人及盲聾暗啞的人,只要修淨土法門,往生極樂國之後,就不再是女人身,也不會是殘障者了. cửu 、 sa bà thế giới đích nữ nhân cập manh lung ám ách đích nhân , chỉ yếu tu tịnh thổ pháp môn , vãng sanh cực nhạc quốc chi hậu , tựu bất tái thị nữ nhân thân , dã bất hội thị tàn chướng giả liễu .
十、厭離心是要我們在心裏厭惡五欲,只有離開五欲的繫縛,才有脫離三界的希望.發菩提心就是發願成佛,發願成佛的心就是發心度脫眾生免受災難,而度眾生的心就是教眾生往生佛國的心. thập 、 yếm li tâm thị yếu ngã môn tại tâm lí yếm ác ngũ dục , chỉ hữu li khai ngũ dục đích hệ phược , tài hữu thoát li tam giới đích hi vọng . phát Bồ đề tâm tựu thị phát nguyện thành Phật , phát nguyện thành Phật đích tâm tựu thị phát tâm độ thoát chúng sanh miễn thụ tai nan , nhi độ chúng sanh đích tâm tựu thị giáo chúng sanh vãng sanh Phật quốc đích tâm .
要以智慧為前導,不要只追求自己的快樂,因此要遠離只貪愛自身的心;要培養慈悲心,要時時想如何來拔除一切眾生的苦惱,因此要遠離不為眾生著想的心;要修行種種方便,要憐憫一切眾生,以種種方便使他們得到快樂,因此要遠離僅為令自己身心快樂而勤作方便的心態. Yếu dĩ trí tuệ vi tiền đạo , bất yếu chỉ truy cầu tự kỉ đích khoái lạc , nhân thử yếu viễn li chỉ tham ái tự thân đích tâm ; yếu bồi dưỡng từ bi tâm , yếu thì thì tưởng như hà lai bạt trừ nhất thiết chúng sanh đích khổ não , nhân thử yếu viễn li bất vi chúng sanh trứ tưởng đích tâm ; yếu tu hành chủng chủng phương tiện , yếu liên mẫn nhất thiết chúng sanh , dĩ chủng chủng phương tiện sử tha môn đắc đáo khoái lạc , nhân thử yếu viễn li cận vi lệnh tự kỉ thân tâm khoái lạc nhi cần tác phương tiện đích tâm thái . (Phạm Doanh phiên âm) |