Điểm Dừng Chân Cuối Cùng Của Đức Phật

Sáng sớm ngày 1 tháng 3 năm 2011, chúng tôi rời Tỳ Xá Ly (Vaishali) thủ đô của xứ Cộng hòa Licchavi đầu tiên trên thế giới vào thời Phật tại thế, nơi mà Ngài đã đã thuyết về sự vô thường của vạn pháp và tuyên bố rằng ngày Niết bàn của Ngài sắp đến; để lần theo bước chân Ngài đã đi, về hướng Câu Thi Na (Kushinagar hay Kushinara). Không biết ngày xưa Ngài và Tăng đoàn đã đi bộ mất bao nhiêu ngày với khoảng cách 280 km đường dài mới tới được làng Pava ngoại ô của Kushinagar, nhưng ngày nay nếu không tính thời gian thăm viếng ba nơi trong lộ trình, chúng tôi đi xe chỉ mất khoảng bốn tiếng đồng hồ. Chỉ nghĩ đến điều này, chúng tôi không khỏi xúc động tưởng nhớ đến công ơn sâu dày của Ngài đi hoá độ chúng sinh.

Trên đường đi về hướng Câu Thi Na, đoàn ghé thăm đảnh lễ Tháp Xá Lợi Phật Licchavi, nơi đây là một nhà mái vòm được dựng lên để che chở cho công trình khai quật tháp cổ chứa một phần tám Xá Lợi Phật dành cho bộ tộc Licchavi (Hình 1). Sau đó đoàn thăm viếng tháp Kesarea, nơi thờ bình bát của Đức Phật và nơi Đức Phật đã thuyết pháp cho dân Kalamas với bài kinh nổi tiếng Kālāma Sutta (Hình 2). Đến xế chiều chúng tôi ghé thăm di tích nhà cư sĩ Thuần Đà, cũng ở làng Pava. Trước khi đến nền nhà của Thuần Đà chúng tôi phải đi bộ qua một con đường hẻm của nhà dân (Hình 4). Hiện nay nền nhà không còn rõ nét mà chỉ là một ụ đất cao đã bị xói mòn theo thời gian (Hình 3).

Pava thời đức Phật là một đô thị cổ, trung tâm truyền giáo của Kỳ Na Giáo, nay là một thị trấn nhỏ, dân cư khá đông đúc cách Kushinagar khoảng 15 cây số về hướng Đông. Chính nơi đây Phật đã thọ nhận bữa ăn cuối cùng do cư sĩ Thuần Đà (Cunda) cúng dường với món ăn đặc biệt chỉ riêng ngài dùng là món sukkara-maddava (một loại nấm mộc nhĩ). Sau đó, Thế Tôn bị nhiễm bệnh nặng. Tuy vậy, Ngài vẫn chánh niệm, tỉnh giác, và chịu đựng cơn bệnh một cách bình thản cùng Tăng đoàn tiếp tục băng qua sông Kakuttha về Kushinagar. Ngài và Tăng đoàn nghỉ tại rừng cây sala bên bờ sông. Sau khi hỏi trong chúng đệ tử còn có ai cần hỏi điều gì nữa không, Đức Phật đã thuyết bài pháp cuối cùng rằng: “Hãy ghi nhớ, tất cả các pháp hữu vi đều vô thường. Hãy tinh tấn, chớ có buông lung phóng dật”. Thuyết xong, Ngài an nhiên thị tịch vào đúng nửa đêm trăng tròn tháng Vesakha (năm 483 trước Công nguyên), bấy giờ Ngài vừa tròn 80 tuổi.

Kushinagar ngày nay là một thị trấn nhỏ với 18 ngàn dân cư, nằm kế cận thành phố mới Kasia của bang Uttar Pradesh, rất gần biên giới với Nepal. Đến với thánh tích này, chúng ta sẽ được chiêm bái hai nơi thiêng liêng nhất: nơi diễn ra lễ Trà tỳ kim thân của đức Thế Tôn và nơi đức Thế Tôn Niết Bàn (Chùa Niết Bàn với Tháp Niết Bàn: The Parinirvana Temple with the Parinirvana Stupa). Tháp Niết Bàn có kiến trúc hình bán cầu hay kiến trúc mái vòm, sơn màu trắng, xây kín xung quanh, không có cửa ra vào, ở trong có xá lợi Phật. Nguyên thủy ngôi bảo tháp này được các nhà khảo cổ cho rằng, nó được xây dựng bởi vua Asoka vào thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên.

Chùa Niết Bàn với Tháp Niết Bàn (The Parinirvana Temple with the Parinirvana Stupa)

***

Sau một đêm nghỉ ngơi tại khách sạn Lotus Nikko, cách không xa nơi thánh địa, sáng sớm hôm sau, dưới sự hướng dẫn của hai thầy trưởng đoàn và phó trưởng đoàn, đoàn đến hành lễ, tụng kinh, niệm Phật và kinh hành tại Tháp Trà Tỳ (Ramabhar stupa) nơi mà khi xưa diễn ra lễ hỏa táng Kim Thân Đức Phật. Buổi lễ tưởng niệm đã diễn ra thật trang nghiêm và cảm động.

Sau đó đoàn làm lễ dâng y tại Tháp Niết Bàn cách Tháp Trà Tỳ khoảng gần một cây số. Trong khu vực Tháp Niết Bàn, phía trước tháp có Chánh điện, tôn trí duy nhất tôn tượng Đức Phật Thích Ca nằm trong tư thế kiết tường dài sáu mét, được tạc từ đá đen, song ngày nay pho tượng được dát vàng bởi niềm tôn kính của những Phật tử từ khắp nơi trên thế giới. Pho tượng tuy đơn sơ nhưng vô cùng sống động. Đoàn chúng tôi đã đắp y lên tôn tượng, giữ chánh niệm trong từng bước chân, vừa đi vừa niệm danh hiệu Phật ba vòng quanh tượng Đức Bổn Sư , ai ai cũng bồi hồi xúc động rơi lệ như thể Đức Thế tôn vẫn đang còn nằm đó trong cuộc thiền định dài vô tận. Nhiều người đã quỳ xuống đảnh lễ Ngài, chạm trán mình hay tay mình vào chân Ngài và bật khóc, chúng tôi thấy trên khuôn mặt nhiều người ngấn lệ và có những giọt nước mắt rơi trên chân pho tượng. Ôi ! Thật tiếc thay: 

Ảnh: Tâm Diệu – Bài: Tâm Linh

Hình 1: Tháp Xá Lợi Phật dành cho bộ tộc Licchavi của Vaishali 


Nền Tháp Xá Lợi Licchavi tại Vaishali (Tỳ Xá Ly) hiện nay sau khi khai quật. Xá lợi hiện đặt tại Viện Bảo Tàng Patna (Hoa Thị Thành)

Đoàn đang làm lễ dâng hương

Hình 2: Tháp Kesarea, nơi Đức Phật đã thuyết pháp cho dân Kalamas với bài kinh nổi tiếng Kālāma Sutta

Hình 3: Nền nhà ông Thuần Đà

Hình 4: Đi qua con hẻm này mới tới di tích nhà ông Thuần Đà

Con đường trước khu Thánh Địa Phật Niết Bàn

Cổng vào Thánh điạ

LỄ TƯỞNG NIỆM ĐỨC PHẬT NIẾT BÀN
TẠI CHÂN THÁP TRÀ TỲ


Đoàn đi vào địa điểm hành lễ nơi Tháp Trà Tỳ




Quý Tăng ni đang dâng hương trước Tháp Trà Tỳ



Dẫn đầu là TT. Thích Thông Hạnh, kế đến là TT. Thích Trúc Thông Phổ

Đoàn đi kinh hành xung quanh Tháp Trà Tỳ


Ở một phía khác, đoàn Phật Tử Miến Điện cũng đang khấn nguyện làm lễ

Và ở một phía khác là chư Tăng Tây Tạng cũng đang hành lễ tưởng niệm Đức Từ Phụ

Sau khi làm lễ xong, đoàn trên đường ra cổng (Sư cô Thích nữ Huệ Bảo đang cúng dường)

Một thành viên đoàn Hoa Kỳ đến từ Pomona

Một thành viên khác trong đoàn Hoa Kỳ đến từ Santa Ana

Và một thành viên khác của đoàn Hoa Kỳ đến từ Westminster

LỄ DÂNG Y TẠI THÁP NIẾT BÀN





Dẫn đầu là TT. Thích Thông Hạnh, kế đến là TT. Thích Trúc Thông Phổ





Dẫn đầu là TT. Thích Thông Hạnh, kế đến là TT. Thích Trúc Thông Phổ



Thầy trưởng đoàn Thích Thông Hạnh và Thầy Phó Thích Trúc Thông Phổ đang chờ vào chánh điện








Đoàn hành hương phía trước Tháp Đại Bát Niết Bàn

● MỘT BUỔI CHIỀU ÊM Ả Ở VƯỜN LỘC UYỂN

● CUỘC HÀNH TRÌNH DHARAMSALA (Bài 1) Ngày lên Dharamsala

● CUỘC HÀNH TRÌNH DHARAMSALA (Bài 2) Tham dự lễ kỷ niệm Ngày Đồng Khởi

● CUỘC HÀNH TRÌNH DHARAMSALA (Bài 3) Hội kiến Đức Đạt Lai Lạt Ma

● CUỘC HÀNH TRÌNH DHARAMSALA (Bài 4) Ngày trở lại New Delhi