Đức Đạt Lai Lạt Ma Là Ai? Vì Sao Ngài Là Tâm Điểm Của Các Cuộc Biểu Tình Tại Tây Tạng?

Tại sao chúng ta đặt câu hỏi lúc này?

Hàng chục người dân đã chết trong các cuộc biểu tình chống sự cai trị của Trung Quốc tại Tây Tạng. Người Tây Tạng trên đường phố thủ phủ Lhasa đã đốt cháy các cửa hiệu kinh doanh của người Hán và tập phá các tòa nhà của chính quyền. Các cuộc biểu tình bắt đầu khi tu sĩ Phật giáo tuần hành từ các tu viện vào ngày 10 tháng 3 để kỷ niệm 49 năm ngày phong trào chống lại sự cai trị của Trung Quốc thất bại năm 1959. 

Một số người biểu tình đã bị bắt, và khi tin tức được toan tải, người Tây Tạng ở Trung Quốc, Nepal và Ấn độ cũng đã xuống đường

Người Tây Tạng biểu tình vì điều gì?

Hơn 1 phần 6 trong số 6 triệu dân Tây Tạng đã chết khi người Trung Quốc xâm lược Tây Tạng năm 1950 với lý do Tây Tạng đã chính thức là một phần lãnh thổ của Trung Quốc từ thế kỷ 13. Người Tây Tạng bác bỏ khi cho rằng mảnh đất của họ là một vương quốc độc lập từ nhiều thế kỷ dưới sự đứng đầu của các vị Dalai Lama từ thế kỷ 17. Tây Tạng tự tuyên bố độc lập từ năm 1912 và được tự trị cho đến cuộc xâm lược năm 1950 – một sự kiện vẫn còn gây đau đớn trong lòng người dân Tây Tạng

Trong những năm đầu, chính quyền Trung Quốc duy trì sự kiểm soát bằng vũ lực. Quân đội đối xử với người địa phương rất mạnh tay. Văn hóa Tây Tạng bị hạn chế tối đa, các tu viện phải đóng cửa và ngôn ngữ địa phương bị đưa ra khỏi trường đại học. 

Gần đây, Bắc Kinh nỗ lực bình định Tây Tạng bằng cách đưa số lượng lớn người Hán đến đây, và đưa sắc dân này từ thiểu số lên đa số ngay tại chính vùng đất của người Tây Tạng. Người Tây Tạng bực bội với những người Hán di cư vì cho rằng người Hán đã lấy hết những chỗ làm tốt nhất. 

Người Tây Tạng cũng phàn nàn rằng vùng đất của họ bị tụt lại phía sau sự bùng nổ kinh tế trong đó người Hán được hưởng lợi, và người Tây Tạng đang phải chịu hậu quả của tình trạng lạm phát gia tăng. Đức Dalai Lama đã nói đến “sự phá hoại văn hóa – và bác bỏ rằng người Tây Tạng được bình đẳng về kinh tế và xã hội trên mảnh đất của mình". 

Đức Dalai Lama là ai?

Phật tử Tây Tạng tin rằng Ngài là hóa thân đời thứ 14 của vị Dalai Lama đầu tiên – một vị lãnh đạo tinh thần sinh năm 1351 và được cho là hóa thân của Bồ Tát Quán thế âm – vị bồ tát của từ bi và cứu khổ. 

Vị Dalai Lama hiện nay được sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo trong một ngôi làng nhỏ ở phía đông bắc Tây Tạng năm 1935. Khi lên ba tuổi, các tu sĩ đến gặp và chỉ định cậu là hóa thân của Đức Dalai Lama 13, người đã viên tịch trước đó 4 năm.

Năm 1950, vào tuổi 15, Ngài đảm nhận vị trí lãnh đạo thế tục của Tây Tạng đúng lúc Trung Quốc xâm lược. 7 năm sau, Ngài trốn thoát và thành lập chính phủ lưu vong tại Dharamsala, phía bắc Ấn Độ. Cùng lúc đó, một phái đoàn Tây Tạng được triệu đến Bắc Kinh để ký văn bản từ bỏ nền độc lập của Tây Tạng.

Vậy Ngài là lãnh đạo tôn giáo hay lãnh đạo chính trị?

Cả hai. 6 triệu Phật tử Tây Tạng trong đợi Ngài hướng dẫn về tôn giáo, nhưng ngài cũng là lãnh đạo của 100.000 người Tây Tạng lưu vong ở Ấn Độ và cũng là người tị nạn chính trị nổi bật nhất trên thế giới. 

Từ khi trốn khỏi Tây Tạng, Ngài đã cống hiến cho mảnh đất quê hương, nhưng luôn nhấn mạnh sự cần thiết của bất bạo động – lý do ngài đã đạt giải Nobel Hòa bình năm 1989.

Đức Dalai Lama có những bước đi rất cẩn thận để đảm bảo Ngài là một nhà lãnh đạo tinh thần, nhưng cũng là một nhà chính trị đầy nghệ thuật. Ngài đã đưa ra hướng đi “trung đạo” để giải quyết vấn đề Tây Tạng – tự trị cho Tây Tạng trong lòng Trung Quốc. 

Ngài ứng xử với người Tây Tạng và người Phương Tây khác nhau. Với người người Tây Tạng, giống như các vị Dalai Lama trước đây, Ngài chỉ rõ họ cần phải làm gì. Còn đối với người Phương Tây, Ngài không hành xử như một lãnh đạo tôn giáo mà là một nhân vật hòa đồng để chia sẻ kinh nghiệm tu tập Phật giáo của riêng mình. 

Ngài là người nhiệt tình và hài hước. Thông điệp của ngài mang tính trung dung. Khi nói chuyện với người Phương Tây, Ngài thường cảnh báo họ rằng “khi bạn quan tâm đến tôn giáo cũng có nghĩa là bạn phải liên quan đến chính trị”.

Vì sao Ngài nổi tiếng?

Đức Dalai Lama là nhân vật đã đưa đạo Phật đến Hollywood. Đạo Phật là tôn giáo Phương Đông phát triển nhanh nhất ở Phương Tây. Theo đạo Phật, nhất là tập thiền đang là một trào lưu thịnh hành trong các tầng lớp xã hội thế tục, nhất là giới trung lưu vì đạo Phật khuyến khích sự khám phá hơn là niềm tin thần quyền. 

Mặc dù vậy, Ngài không phải là người đi cải đạo người khác. Ngài khuyến khích mọi người nhìn sâu vào truyền thống văn hóa tâm linh của chính mình. Tuy thế, với sức hút và sự khoan dung, Ngài trở thành một trong những nhân vật tôn giáo nổi tiếng nhất hiện nay.

Nếu ngài chủ trương bất bạo động, tại sao những người theo Ngài lại gây bạo lực?

Bởi vì rất nhiều thanh niên Tây Tạng đang mất kiên nhẫn và không ủng hộ chủ trương hòa bình của Ngài. Đồng thời, sự áp chế của Trung Quốc cũng là nguyên nhân gây bạo động, tuy nhiên mục tiêu hướng đến của các thanh niên này là tài sản hơn là người dân. 

Dù vậy, Đức Dalai Lama cũng tuyên bố các sự kiện xảy ra ở Tây Tạng nằm ngoài tầm kiểm soát của Ngài và Ngài sẽ từ chức nếu bạo lực ở Tây Tạng trầm trọng hơn.

Chính quyền Trung Quốc đáp trả thế nào?

Bằng bạo lực. Ước đoán có hàng chục người chết, trong đó có cả những người bị lực lượng an ninh bắn chết ở tỉnh Tây Bắc Gansu. Chính quyền Bắc Kinh đổ tội cho Đức Dalai Lama và nói “bọn phá phách Tây Tạng” đã giết 13 “người Trung Quốc vô tội". Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo nói: có bằng chứng biến “cố này do bè lũ Dalai tổ chức, lập kế hoạch, điều khiển và xúi giục".

Đức Dalai Lama có phải trịu trách nhiệm về bạo lực ở Tây Tạng?

Có...

* Phong trào đòi tự trị cho Tây Tạng của Ngài, với tư cách là một thực tế chính trị, đã làm thất vọng người dân Tây Tạng biểu tình

* Chính phủ Trung Quốc tuyên bố có bằng chứng bạo loạn ‘được dự trù và xúi giục bở bè lũ Dalai'

* Dù trên lời nói, Ngài là một nhân vật hòa bình, nhưng hành động cho thấy Ngài là một nhà chính trị đầy quyền xảo

Không...

* Ngài suốt đời cam kết hòa bình, và chỉ chấp nhận biểu tình nhân danh Ngài nếu là bất bạo lực

* Lần nữa, giới chức Trung Quốc lại gửi quân đội có vũ trang đến để ứng phó với thường dân không có vũ trang