Thực hành thiền chánh niệm tại Mỹ

THỰC HÀNH THIỀN CHÁNH NIỆM TẠI MỸ  
Nguyên tác: Is There Anything Spiritual About Mindfulness?
By Chris Mayya Posted: 08/21/2015 | Tịnh Thủy biên dịch

Ngày nay pháp Thiền Chánh Niệm được nói nhiều tại Hoa Kỳ. Các tài tử nổi tiếng như Goldie Hawn, Richard Gere và Tina Turner là một số trong số những người ủng hộ mạnh mẽ nhất. Tuy phát xuất từ Phật Giáo, nhưng Thiền Chánh niệm đang đươc gỡ bỏ ý niệm tôn giáo để ứng dụng cho mọi người ở Tây phương. Nhưng liệu chánh niệm có tính chất tôn giáo và sự chuyển hoá của nó không?

Cựu tu sĩ Phật Giáo Santikaro

Để khám phá điều này, tôi đã nói chuyện với  cựu tu sĩ Phật Giáo Santikaro (Người Hoa Kỳ, thế danh là Robert Larson), đệ tử của nhà sư nổi tiếng ở Thái Lan, Tỳ kheo Buddhadasa. Theo vị cựu tu sĩ này, ở Tây phương, có ba hình thức mà thiền Chánh niệm đã được hình thành.

Hình thức thứ nhất được ứng dụng tại các tập đoàn công ty lớn, được gọi là McMindfulness. Tương tự như loại thức ăn nhanh MacDonald, nó nhanh chóng, thuận tiện và đạt hiệu năng cao trong công việc. Tuy nhiên, Santikaro nghi vấn về các giá trị đạo đức và về lâu về dài của hình thức thiền chánh niệm này, đặc biệt khi nó được khuyến khích bởi các nhà quản lý công ty muốn có được hiệu quả ngay từ các công nhân viên. Các công nhân viên thực tập thiền dưới sự ảnh hưởng này có thể không đạt được kết quả lâu dài vì sự hiểu biết của họ về thiền vẫn còn hạn chế. (Xem thêm: Google & những kỹ sư chánh niệm & Đến Thăm Trụ Sở Trung Ương Google)

Hình thức thứ hai của thiền Chánh niệm nhằm chữa bệnh, được gọi là thiền Chánh niệm trị liệu (therapeutic mindfulness). Trong thời gian gần đây, Jon Kabat-Zinn, người đã đấu tranh cho những nỗ lực để mang lại việc áp dụng thiền một cách khoa học. Chương trình này được gọi là Chánh niệm giảm căng thẳng (Mindfulness based stress reduction-MBSR) đã được chứng minh là mang lại kết quả cho nhiều người đau khổ tâm lý và căn bệnh mãn tính. (Xem thêm: Nơi Ấy Cũng Là Bây Giờ Và ở Đây và Chánh Niệm Là Gì)

Hình thức thứ ba của thiền Chánh niệm mà chúng ta đã thảo luận (như đã thấy trong đoạn video dưới đây), là hình thức thiền nguyên chất với mục tiêu giải thoát.  Thực hành một cách chính xác, thiền Chánh niệm có thể dẫn chúng ta đến cái nhìn nội tâm sâu sắc vào các điều kiện con người và giải thoát chúng ta khỏi cuộc đấu tranh nội tâm và những xung đột trong cuộc sống. Dạng thiền thứ ba này có khả năng giải thoát chúng ta khỏi cái chấp vào bản ngã của chính chúng ta. Đây là cái chí thiện và là mục tiêu cao cả của hầu hết các truyền thống tâm linh. (Xem thêm: Những bài pháp thoại trong ba tháng an cư (12)

Santikaro mô tả hình thức chánh niệm này như là tự nhiên và thực hành dễ dàng, không tốn công sức, không một ai buộc trên cái ngã chấp của mình. Ví dụ, khi chúng ta theo dõi hơi thở vào ra của chúng ta mà không dính mắc vào người đang thở vào thở ra hoặc khi chúng ta quan sát hiện tượng thiên nhiên xung quanh chúng ta mà không có cảm giác của một người quan sát, ở đó có một khoảnh khắc của chánh niệm thật, sự thừa nhận của cái được gọi là cái “Tánh Không." Trong việc thực tập chánh niệm, kinh nghiệm của từng khoảnh khắc có thể được thâm sâu bởi sự hiển lộ tự nhiên của tánh Không.

Quay trở lại với câu hỏi, "Có điều gì thiêng liêng về chánh niệm?" Trong hai hình thức thực hành trước đó (hình thức một và hai), mục đích của việc thực hành chánh niệm được thúc đẩy bởi các mục tiêu cá nhân (tức còn chấp vào bản ngã của mình).

Tuy nhiên nếu nó đáp ứng được chỉ tiêu cho tinh thần trong cuộc sống hàng ngày bằng cách nhận thức tốt trong từng giây phút, sau đó nó là một thực tập có giá trị. Nhưng để thực sự trải nghiệm chánh niệm, người ta phải vượt qua những ý tưởng vị kỷ và từ bỏ cái "tôi" và cái "của tôi" liên quan đến các kinh nghiệm, vì đây là những chướng ngại vật trên con đường dẫn đến tự do trong nội tâm.

Santikaro nói về thời điểm mà ông hỏi Buddhadasa, nếu thầy đã giác ngộ. Buddhadasa trả lời ông ta: "Nào có ai ở đó mà giác ngộ." Có lẽ trong lời giải đáp này là chìa khóa để có thái độ đúng đắn đối với sự thực giải thoát tâm.

Bản văn gốc: http://www.huffingtonpost.com/chris-mayya/is-there-anything-spiritu_b_8021384.html