HỌC VIỆN PHẬT GIÁO VIỆT NAM TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH & TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM
NHÌN LẠI PHONG TRÀO PHẬT GIÁO MIỀN NAM NĂM 1963 NHÀ XUẤT BẢN PHƯƠNG ĐÔNG – 2013
CHỈ ĐẠO: HT.TS. THÍCH TRÍ QUẢNG - PGS.TS. VÕ VĂN SEN CHỦ BIÊN: PGS.TS. TRƯƠNG VĂN CHUNG PGS.TS. NGUYỄN CÔNG LÝ TT.TS. THÍCH NHẬT TỪ THƯ KÝ: TS. TRẦN THỊ HOA TT.TS. THÍCH PHƯỚC ĐẠT ĐĐ.TS. THÍCH GIÁC HOÀNG ThS. NGUYỄN THOẠI LINH ThS. NGUYỄN THANH TÙNG ISBN: 1 74189 969 9
LỜI GIỚI THIỆU
Phật
giáo Việt Nam ở bất cứ nơi đâu, bất cứ thời đại nào luôn hướng tới lý tưởng
chân, thiện, mỹ và đó cũng là cuộc đồng hành miệt mài vì độc lập, tự do cùng
dân tộc. Trong cuộc đồng hành đó, phong trào Phật giáo miền Nam năm 1963 như một
điểm nhấn rực rỡ, đánh dấu bước chuyển lớn trên con đường hướng nội và nhập thế
đến tận cùng.
Hội
thảo khoa học lần này với chủ đề: “Nhìn lại phong trào Phật giáo miền Nam
(1963 – 2013)” có mục đích không chỉ là tiếp tục tìm kiếm, làm sáng tỏ hơn cội
nguồn, bối cảnh lịch sử, nhân vật, sự kiện, ý nghĩa, vai trò và bài học lịch sử…
mà còn là cuộc hành hương tinh thần đặc biệt để trở về, để lắng nghe, cảm nhận
bằng trái tim những âm thanh vang vọng, ngọn lửa hào khí sôi sục, bừng sáng từ
phong trào vì quyền sống tự do, bình đẳng của Phật giáo và của dân tộc Việt
Nam. Hơn 40 bài viết được chọn in trong tập sách này đã dẫn dắt chúng ta trở về
phong trào chấn hưng Phật giáo những năm 30 của thế kỷ trước, đến sự kiện đàn
áp Phật giáo ở Huế của chế độ độc tài Ngô Đình Diệm và hệ quả tất yếu của sự
bùng nổ phong trào đấu tranh Phật giáo toàn miền Nam mà đỉnh điểm là ngọn lửa rực
sáng của Bồ-tát Thích Quảng Đức. Với những tư liệu mới, những cách tiếp cận mới
từ nhiều phương diện khác nhau, các học giả, nhà nghiên cứu, giảng viên đã
không chỉ mang lại cái nhìn tổng quan, những nhận thức mà còn là những trải
nghiệm, cảm xúc tươi mới về một giai đoạn hào hùng của Phật giáo Việt Nam.
Hội
thảo khoa học diễn ra trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự hội nhập quốc tế của Việt
Nam – một quá trình đầy thời cơ và thách thức mà mặt trái của chúng ẩn chứa những
thế lực mang sức mạnh phi nhân, có thể làm đảo lộn và làm thay đổi tất cả từ
truyền thống đến hệ giá trị, bản sắc văn hóa. Vì vậy, hội thảo lần này là để vì
ngày hôm nay, vì những mệnh lệnh của cuộc sống hiện tại đang đặt ra cho Phật
giáo và dân tộc Việt Nam trên con đường vì tự do, độc lập, dân tộc và chủ nghĩa
xã hội.
Cuốn
sách này là tuyển tập các bài viết của các chuyên gia, nhà nghiên cứu Phật học,
các giáo sư, giảng viên của các trường đại học, các viện nghiên cứu do Trường Đại
học KHXH và NV - ĐHQG TP. HCM và Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP. HCM tổ chức
Hội thảo khoa học và biên tập. Cuốn sách được chia làm 4 phần với 4 chủ đề
chính:
•
Từ phong trào chấn hưng Phật giáo đầu thế kỷ XX đến phong trào đấu tranh của Phật
giáo miền Nam Việt Nam năm 1963.
•
Bối cảnh lịch sử, nhân vật, sự kiện, văn học… trong phong trào Phật giáo miền
Nam Việt Nam.
•
Ý nghĩa, vai trò và bài học lịch sử từ phong trào đấu tranh chống chế độ Sài
Gòn của Phật giáo miền Nam.
•
Con đường đồng hành cùng dân tộc, đạo pháp và chủ nghĩa xã hội của Phật giáo
trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam hiện nay.
Hy
vọng cuốn sách thực sự là một tài liệu tham khảo, nghiên cứu bổ ích và có giá
trị đối với đông đảo bạn đọc. Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc.
Ngày 30 tháng 5 năm 2013 PGS.TS. Trương Văn Chung Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tôn giáo Trường ĐHKHXH&NV-ĐHQG TP HCM
LỜI NÓI ĐẦU
“Nhìn lại phong trào Phật giáo miền Nam 1963” là tuyển tập các bài nghiên cứu tại Hội thảo khoa học: “50 năm phong trào đấu tranh Phật giáo
(1963-2013)” do Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP. HCM phối hợp với Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thuộc Đại học Quốc gia TP.HCM, đồng tổ chức tại Khu du lịch Phương Nam, thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dương, vào ngày 11-6-2013, kỷ niệm 50 năm ngày Bồ-tát Thích Quảng Đức (11-6-1963 – 11-6-2013) thiêu thân vì đại nghĩa dân tộc, góp phần mang lại hòa bình, công bằng xã hội và bình đẳng tôn giáo tại miền Nam Việt Nam. Với gần 50 bài tham luận của nhiều học giả, nhà nghiên cứu và nhà Phật học trong và ngoài nước, nhiều phát hiện mới được khám phá và công bố lần đầu tiên trong Hội thảo này, đã góp phần làm sáng tỏ những ẩn số vốn gây tranh cãi giữa các nhà chính trị và các nhà nghiên cứu trong nước và quốc tế.
Để đánh giá một cách hệ thống, toàn diện các ảnh hưởng và tác động tích cực từ cuộc tự thiêu vô úy, vô tiền khoáng hậu của Bồ-tát Thích Quảng Đức và các vị thánh tử đạo, cũng như phong trào đấu tranh bất bạo động của Phật giáo Việt Nam năm 1963, nội dung của tuyển tập này được phân làm 4 phần.
Phần I giới thiệu bao quát về phong trào chấn hưng Phật giáo đầu thế kỷ XX trên thế giới và những ảnh hưởng của nó đối với phong trào đấu tranh của Phật giáo năm
1963. Thống nhất và phát triển bền vững GHPGVN từ năm 1981 được xem là sự kế thừa truyền thống nhập thế và đồng hành với dân tộc của Phật giáo Việt Nam từ 2000 lịch sử.
Trong phần II, nhiều học giả hàng đầu về lịch sử Việt Nam cận đại nói chung và phong trào Phật giáo Việt Nam nói riêng đã phân tích bối cảnh lịch sử và các nguyên nhân sâu xa dẫn đến pháp nạn 1963, bao gồm chính sách Công giáo trị của chính quyền Ngô Đình Diệm tạo ra sự bất bình đẳng xã hội; sự lũng đoạn của đảng Cần Lao –
Nhân Vị trong chính thể Ngô Đình Diệm với sứ mệnh chống Cộng sản, chống
Phật giáo và chống đảng phái quốc gia; chính sách kỳ thị và đàn áp Phật
giáo và mối liên hệ của nó với Đạo dụ số 10 được khéo sử dụng như văn bản pháp luật về chủ trương bất bình đẳng tôn giáo. Các bài viết trong phần này đã sử dụng nhiều tài liệu dạng quý hiếm, được khai thác từ hồ sơ lưu trữ của Bộ Ngoại giao Mỹ. Các nhà nghiên cứu đã phân tích thấu đáo chính sách của Washington, mối quan hệ giữa chính phủ Hoa Kỳ và chính quyền Nam Việt cũng như việc thực hiện chính sách ở miền Nam Việt Nam. Toàn bộ các sự kiện nêu trên đã được các nhà nghiên cứu phân tích và đánh giá từ cái nhìn của người Mỹ và truyền thông quốc tế, bên cạnh các đánh giá của các nhân chứng lịch sử.
Vấn đề cốt lõi được đặt ra là phong trào Phật giáo năm 1963 có thể được xem là một bộ phận của phong trào dân tộc, hay độc lập với phong trào giải phóng dân tộc, đã góp phần trực tiếp hay gián tiếp dẫn đến sự cáo chung của chính quyền đệ
nhất Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm và mở đường cho sự độc lập và thống nhất đất nước năm 1975. Dù không phải là ngọn cờ chủ đạo của dân tộc chống chủ nghĩa thực dân mới tại Việt Nam, phong trào Phật giáo năm 1963 đã tạo ra “hiệu ứng domino” cho các phong trào Mặt trận Dân tộc Giải phóng MNVN, phong trào học sinh, sinh viên, giáo chức, phòng trao công nhân và nông dân ở đô thị và nông thôn và các phong trào tôn giáo đòi hòa bình, công bằng xã hội, tự do tôn giáo và các quyền căn bản khác
của con người ở miền Nam.
Trong phần III, các nhà nghiên cứu đã phân tích vai trò, ý nghĩa và các bài học lịch sử từ phong trào đấu tranh bất bạo động của Phật giáo, dưới nhiều góc độ khác nhau. Sự cáo chung của chính quyền Ngô Đình Diệm kỳ thị, đàn áp Phật giáo đã trở thành bài học lịch sử của dân tộc ta trong việc bảo vệ và phát triển đất
nước theo hướng bền vững. Sức mạnh của phương pháp bất bạo động của Phật giáo Việt Nam năm 1963 được khẳng định là giải pháp tối ưu của khủng hoảng tôn giáo và chính trị tại miền Nam. Qua kinh nghiệm thực tiễn tại Ấn Độ và Việt Nam, sức mạnh lớn nhất mà con người có thể có hẳn
không phải vũ khí, sự độc ác, mà là năng lượng từ bi, vô úy, trí tuệ, vô ngã, vị tha vốn hiện hữu trong mỗi con người. Ngọn lửa từ bi của Bồ-tát Thích Quảng Đức đã kết tinh thành phương thức đấu tranh mới, theo
đó văn hóa từ bi đã được chứng minh có khả chiến thắng bạo lực và hận thù.
Bất chấp sự đàn áp khốc liệt của chính quyền Ngô Đình Diệm, phong trào Phật giáo năm 1963 vì chính nghĩa của dân tộc đã thu hút hàng
triệu người, bất luận chính kiến, tôn giáo, trí thức, sinh viên, học sinh, công dân và nông dân tham gia. Phương pháp đấu tranh bất bạo động vô úy và linh hoạt, vai trò to lớn của Phật giáo và quần chúng nhân dân,
sự ủng hộ chưa từng có của cộng đồng quốc tế và lực lượng cách mạng miền Bắc v.v... là những trợ duyên tích cực giúp cho phong trào Phật giáo năm 1963 đạt được sự thành công, góp phần thiết lập hòa bình, công bằng xã hội và nhân quyền cho miền Nam.
Chủ đề của phần IV đề cập
đến định hướng đồng hành của Phật giáo với dân tộc của GHPGVN trong sự nghiệp đổi mới của Việt Nam hiện nay. Nếu trong quá khứ, tinh thần nhập thế của Phật giáo được thể hiện qua học thuyết “cư trần lạc đạo”, “hòa quang đồng trần” và “Phật tại tâm” thì trong thời hiện đại, nhập thế của
Phật giáo Việt Nam bao gồm các dấn thân về xã hội, chính trị, văn hóa, giáo dục, nghệ thuật và mọi phương diện của đời sống, vì mục đích phục vụ cho dân tộc và con người Việt Nam. Dưới ảnh hưởng của toàn cầu hóa và
sự phát triển của khoa học, kỹ thuật hiện đại, các trào lưu thế tục hóa
đã mở đường cho sự ra đời của các phong trào tôn giáo mới. Phật giáo và
xã hội Việt Nam phải đối diện, cộng tồn và khéo léo vượt các thách thức
mới này.
Nhờ truyền thống nhân bản, đề cao bình đẳng, dân chủ và
giá trị nhân văn cao quý của con người, các hoạt động của Phật giáo Việt Nam xưa cũng như nay góp phần xây dựng hòa bình, bảo vệ độc lập chủ
quyền của dân tộc, duy trì bản sắc văn hóa dân tộc, giáo dục và đề cao vai trò đạo đức, thiền định và trí tuệ trong việc giải phóng nỗi khổ niềm đau và xây dựng hạnh phúc bền vững cho con người, bây giờ và tại đây.
1963 – 2013, năm mươi năm là khoảng thời gian dài mà chúng ta có thể điềm tĩnh để nhìn lại vận nước thăng trầm, tái đánh giá các giá trị và ảnh hưởng tích cực của phong trào Phật giáo năm 1963 để rút ra nhiều bài học bổ ích cho việc giữ nước và phát triển đất nước ở hiện tại và tương lai. Đồng thời, qua đó, góp phần định hướng chính sách Phật
giáo đồng hành với dân tộc trong giai đoạn toàn cầu hóa và hội nhập tại
Việt Nam hiện nay.
Ngày 29-5-2013 TT.TS. Thích Nhật Từ Phó Viện trưởng HVPGVN tại TP.HCM (Đồng Trưởng ban tổ chức và Đồng chủ biên)
Chư tôn thiền đức cùng các vị trong Ban Tổ Chức ngồi bàn chứng minh, chủ trì HT.Thích Trí Quảng đọc diễn văn chào mừng Hội thảo TT. Thích Nhật Từ TS.Võ Văn Sen đọc diễn văn khai mạc Khoảng 500 Phật tử, học giả, nhà nghiên cứu, quan khách tham dự Hội thảo
Chúng tôi sử dụng cookie để cung cấp cho bạn trải nghiệm tốt nhất trên trang web của chúng tôi. Nếu tiếp tục, chúng tôi cho rằng bạn đã chấp thuận cookie cho mục đích này.