Giữ Tâm Chẳng Động

Một Thiền sinh hỏi Thiền sư Sùng Sơn:

–Làm thế nào tôi có thể giữ cho tâm của tôi được bình an khi những tình huống hoặc những điều kiện chắc chắn sanh khởi?

Sư đáp: “Tâm bạn ở đâu? Hãy đưa nó cho tôi xem.”

Thiền sinh không trả lời được.

–Nếu bạn không có tâm, thì động hay tịnh không quan trọng. Bạn có tâm, do đó, nó mới chuyển động. Vậy cho tôi xem cái tâm của bạn. Tâm bạn ở đâu? Hiện giờ nó ở đâu?

Thiền sinh vẫn không thể trả lời. Sư tiếp:

–Bạn im lặng! Ha ha ha! Như vậy bạn đã cho tôi cái tâm của bạn rồi. Vì vậy, bây giờ bạn không có tâm. Nếu bạn tạo ra tâm thì nó luôn luôn chuyển động. Còn như bạn không tạo ra tâm, không có một vật, thì lấy gì chuyển động được.

Ngày nay, bạn luôn luôn nghe mọi người đều nói: “Tâm tôi thích làm điều này, tâm tôi làm điều đó.” Thật khá lạ lùng phải không? Ban đầu, tâm không có lối thoát, (nó cứ mãi sai khiến bạn hết làm chuyện này đến suy nghĩ chuyện khác), bạn không thể tìm thấy nó bất cứ nơi đâu. Nó giống như giấc mơ đêm qua. Khi bạn có những giấc mơ, bạn nghĩ rằng giấc mơ và mọi cảnh vật trong mơ là có thật, điều này làm ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn. Tuy nhiên, thời điểm bạn thức dậy, bạn thấy rằng giấc mơ không bao giờ thực sự tồn tại. Bạn nghĩ rằng giấc mơ là có thật và nó chuyển động trong tâm bạn, nhưng thực sự chỉ là suy nghĩ, tưởng tượng từ ký ức. Đó là như vậy.”

 Thiền sinh nói: "Nhưng nó luôn luôn có vẻ rất thật, thưa thầy. Cái Tôi có nghĩa là, nó luôn luôn đến và đi ... "

Thiền sư tiếp tục: "Vâng, nếu bạn tạo ra tâm, rồi sau đó tâm cứ luôn luôn bị lôi cuốn, bị chuyển động. Nhưng thực sự  đâu là tâm của bạn? Hãy đưa nó cho tôi xem.

–Nhưng con ... Thiền sinh không thể nói được nữa.

 Sư tiếp:

–Bạn không thể tìm thấy tâm của bạn, đúng thế không? Vì vậy, bạn tạo ra tâm, và sau đó bạn có vấn đề. Đừng tạo ra tâm. Nếu bạn không hiểu, chỉ đi thẳng, không–biết. Được chứ? Không–biết rất quan trọng. "Ta là gì? Không–biết ... Tâm ở đâu? Không–biết ..."Tôi sinh ra khi nào? Tôi từ đâu đến đây? ... Khi tôi chết, tôi đi về đâu? — Không–biết” ... Trên thực tế, bạn thực sự không–biết trong sâu thẳm, đó là Tánh giác căn bản nhất. Đó cũng là điểm rất quan trọng để bạn quán chiếu.

Nếu bạn giữ tâm không–biết, tức là tâm bạn đã biến mất. Tâm không–biết cắt đứt tất cả mọi vọng tưởng suy nghĩ. Nghĩa là không còn suy nghĩ, tâm không. “Tâm không”  là bản thể của bạn trước khi suy nghĩ nảy sinh. Trước khi suy nghĩ, không có tâm. Khi suy nghĩ xuất hiện thì tâm xuất hiện. Khi tâm xuất hiện thì pháp xuất hiện. Khi pháp xuất hiện thì hình thức xuất hiện. Và khi các loại hình thức xuất hiện thì khổ đau xuất hiện: sống và chết, vui và buồn, hạnh phúc và bất hạnh, tốt và xấu, thích và không thích, đến và đi đều xuất hiện. Khi tâm biến mất thì pháp biến mất. Pháp biến mất thì hình thức biến mất. Hình thức biến mất, sau đó sống và chết, tốt và xấu, vui và buồn hạnh phúc và bất hạnh, đến và đi, tất cả mọi thứ đều biến mất.

Vì vậy, không tạo ra tâm. Được chứ? Tâm chỉ là một cái tên. Con người tạo ra tên gọi và hình thức, rồi dính mắc với chúng, cho nên không nhìn thấy được sự thật. Khiến cho họ phải đau khổ. (Thiền sư cầm cây gậy thiền đưa lên.) Cái này là gì? Cây gậy phải không? Nhưng cây gậy này không bao giờ nói, “Tôi là cây gậy.” Ban đầu nó không có tên, nhưng người ta tạo ra “cây gậy”. Chỉ có cái tên “Cây gậy”, chứ thật sự không phải là cây gậy.

Trong cùng một cách, tâm của bạn không phải là tâm. Ban đầu bạn đã hỏi về tâm của bạn: Bạn nói "tâm" đang chuyển động. Tên là tâm. Tên Tâm này là gì? Bạn có hiểu điều đó không?

Thiền sinh vẫn im lặng, nhìn xuống sàn nhà.

Sư tiếp:

–Vì vậy, không được dính mắc với cái tên—không bị đánh lừa bởi hình thức (cây gậy). Bạn có hiểu điều đó không? Sau đó (Thiền sư đánh sầm cây gậy trên sàn nhà), bạn có thể cảm nhận được chức năng chính xác của cây gậy này rồi chứ!

Nhìn vào Thiền sinh, Đại thiền sư hỏi: "Vì vậy, trong âm thanh này (đập xuống sàn), là tâm của bạn động hoặc không động?

Thiền sinh đập xuống sàn nhà.

Thiền sư bảo: